دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.
دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.سنت های نوروز در روستای دیزباد نیشابور
«دیزباد وطن ماست»- چندساعت مانده به حلولِ سالِ نو، مردم در عبادتگاه ها جمع می شدند. اکثرأ ملبّس به لباس نو حتی بصورتِ نَه نَه دوزی بود. خُدّام حاضرین را با چای و نقل و نانِ کاکِ محلّی پذیرایی می کردند. ( نان کاک را بدین ترتیب می ساختند که آرد و شیر و زرچوبه را بصورت خمیر در می آوردند و مثل نان معمولی درتنور می پختند.)
دعای اوّل سال خوانده می شد و همه منتظرصدای ساعت پاندول دار ِرادیو بودند تا سال جدید را خبر دهد. همه برای تحویل سال جدید لحظه شماری می کردند پس ازتحویل، تبریکات عید آغاز می گردید.
عیدگردی
مردم پس از تحویل سال به خانه های بزرگان فامیل می رفتند(پدر بزرگ ها، مادربزگ ها) عیدی که به جوانان می دادند به صورت نقدی و یا بیشتر گردو بود. جوانان برای گرد و بازی به پشتِ بام می رفتند و بزرگترها بیشتربه دید و بازدید حضوری و گفتگو های مشترک درداخلِ منزل مشغول می شدند.
شام ِشب اوّل عید درخانواده های فقیر و غنی غذا پُلُو بود. "زنی با فخر و مباهات میگفته: ای دَ دَ شب عیدهم پُلُوُو، شب چِله هم پُلُو اَدم پرچیه مرَ
چِلّه بمعنی شب یلدا- پرچیه به معنی دلزدگی از اِفراطِ مصرفِ غذایی خاص- مرَه به معنیِ ِ می شود"
غذاهای معمول عید دیدنیِ های قدیم عبارت بود از شیرِ برنج، حلوایِ شیره توت یا انگور، آبگوشت و نیمرو .....
سبزی سرسفره مَلِر، پونهِ کنارِجوی ها و رودخانه و ماست و شیره و سمنو مکمّل سفره های آنروزها بود.
سفره هفت سین مثل امروز، درآنروزها متداول نبود.
صبح اول عیددرسالهای قبل برای همه بویژه برای بچّه ها و نوجوانان با شور و شعف زائد الوصفی همراه بود،
پوشیدن لباس نو درخانواده بخصوص جوانان و کودکان جلا و سرزندگی دیگری را به همرا داشت.
کم کم دید و بازدیدهایی که در تمام ده صورت می گرفت به صورت فامیلی مرسوم گردید و جنبه ترتیبی به خودش گرفت به طوریکه صبحانه و نهاردرمنزل یک نفر
و شام درمنزل نفر بعدی صورت می گرفت و کم کم پذیرایی از این غذاهای سنّتی فراتر رفت و به پُلُو و آبگوشت و غذاهای مفصّل ترمنجرشد. البته این روند حرکتی ناشی از رفاه نسبی مردم هم بودکه می توانستند درسفره شان غذا ی بهتری را سرو کنند.
عیدی بری
درعیدنوروز رسم براین بود که ازطرف خانواده پسر یک جفت کفش، جوراب، یک قواره پارچه و یا پول نقد و طلاجاتی به خانواده عروسشان عیدی می دادند .
سیزده بدر
آخرین روزِ عید دیدنی و روزِ سرزدن به طبیعت بود. دراین روز دیگر از لَم دادن و زیر کرسی نشینی خبری نیست همه خانواده ها در باغاتِ ِخودسور و ساتی به پا می کردند. در این طبیعت گردی، تغذیه اغلب با کوکوی سبزی و تخم مرغ در بیرون ازمنزل پذیرایی می شدند .
البته باور بعضی براین است که کلمه سیزده بد یمن بوده و مردم برای سپری کردن این روز به بیرون ازخانه رفته و در صحرا آنرا سپری می کنند. بازیهای مطرح در این روز عبارت بودند:
1- گوی ملّه، که درزمین تقریبأ هموار و قسمتی شیبداری برگزار می شد.
2- دستمال بازی درسطح همواری از زمین صورت می گیرد.
3- اَستا زنجیر باف.
4- بیرد او بیرد.
5- تاب و باد انداختن که توسّط خانم ها صورت می گرفت، به این ترتیب که ریسمان بلندی را درتنه ای از گرد و حلقه واردرست کرده و خانم ها به اصطلاح محّلی باد می خوردند .در هر رفت و آمد پاندولی، فردی با ترکه چوبی که در دست داشت به پای طرفی که باد می خورد می زند تا باد را باسمِ نامزدش و یا شوهرش بخورد.
هِی باد بنوم محمّد (نام نامزد یا شوهرش محمّد می باشد) شکَر به کُم محمّد .
شیرمنی در دیزباد به چه معناست؟
«دیزباد وطن ماست»- کریم میرشاهی در یادداشتی به موضوع «شیرمنی» در دیزباد پرداخت. در این یادداشت بحث او را مطرح می کنیم.
شیر منی به این ترتیب بود که به دلیل یکجا شدن و به صرفه بودن حجم شیر و زمان، هر چند نفری به هم شیر قرض می دادند. به این شکل که مثلا 5نفر هم شیرمنی می شدند. دوروز شیر مال نفر اول بود بعد نفر دوم الی آخر. هرکدام هم یک ترکه درخت به چوب خط کرده بودند و به همان اندازه که به بقیه میدادن همانقدر مبگرفتند. به این شکل کسی که نوبت شیر با او بود دو سه روزی درگیر شیر و تهیه ماست برای مصرف خودشان و یا فروش بود و تا چند روزبعدی باز قرضش را ادا می کرد.
این یکی از سنت های مشارکتی در دیزباد است که حقیقتا در زمان خودش کارایی زیادی داشته است و ضمن آن اتحاد میان دیزبادی ها را در گذشته نشان می دهد.
گفتنی است کریم میرشاهی خود یکی از مهندسان دانش آموخته مدرسه دیزباد است. عکس زیر نیز تزئینی می باشد.
