دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.
دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.دیزباد در سایت مطالعات مدیریت بحران
«دیزباد وطن ماست»- سایت مطالعات مدیریت بحران در یادداشتی که توسط حسن فراهانی نوشته شده به « کاری که «دیزباد»ی ها کردند…» می پردازد.
به گزارش دیزباد وطن ماست، حسن فراهانی، مسئول هماهنگی خانه های هلال جمعیت هلال احمر در این یادداشت می نویسد: خانه های هلال یک مدل خدمت و شیوه ای نوین برای استفاده از ظرفیت های جمعیت هلال احمر به ویژه ظرفیت داوطلبی و توجه به توانمند سازی جوامع محلی است.در واقع طرح خانه های هلال به عنوان یک روش کارآمد مدیریت واجرای فعالیت ها با رویکرد اجتماع محور است که اعتقادو اتکا به حضور و مشارکت مردم محله و بهره مندی از ظرفیت مشارکتی آنها در ایجاد شرایط بهتر محیط زندگی و سهیم بودن آنها در تصمیم گیری وتصمیم سازی ، مبنای اصلی در هدف گذاری های این روش محسوب می شود.
علاوه بر جایگاه خانه های هلال در مدیریت بحران و کمک به ارتقا سطح آمادگی و تاب آوری جوامع محلی، خانه های هلال در توجه و تاکید به مقوله سرمایه اجتماعی در نظام برنامه ریزی توسعه محله محور، حائزاهمیت هستند.یک برنامه توسعه ای مشخص هیچ وقت بدون مشارکت و حضور ساکنین محلی آن موفق نخواهد شد. افزایش سرمایه اجتماعی عامل اصلی ایجاد همبستگی و موتور فعالیت های اجتماعی است ،از این رو تقویت سرمایه اجتماعی در یک جامعه مشخص به منزله افزایش توانمندی های آن جامعه است. مضافا بر اینکه صرف تجمع مردم در یک جا (خانه هلال) صرف نظر ازاهداف و دستاورد های آن به تقویت همدلی ،امید وسرمایه اجنماعی می انجامد.
به همین دلایل است که در دوره مدیریتی فعلی در هلال احمر، هوشمندانه گسترش کمی و کیفی خانه های هلال مورد تاکید و پیگیری رییس ودبیرکل جمعیت قرار گرفته است. خانه های هلال در حال حاضر به دلیل توجه به توانمند سازی جوامع وسپردن امور به مردم و استقبالی که مردم از این طرح داشته اند ، به یک اولویت و راهبرد در این سازمان مردم نهاد، تبدیل شده است و می توان ادعا کرد طرح خانه های هلال در زمره معدود طرحها و برنامه هایی است که بدلیل مدل وروش اجرای آن ، همگان در فلسفه ایجاد ،تاسیس و فعالیت آن هم نظر هستند.
از این رو خانه های هلال نقش اساسی در ایجاد و تقویت روابط سازنده بین جمعیت بعنوان یک نهاد مردمی و مردم در جوامع محلی را دارد و از آنجائیکه ایجاد وتاسیس خانه های هلال بر اساس نیاز واقعی مردم و انتخاب و تقاضای ایشان شکل گرفته ، به نوعی نشانگراعتماد متقابل جمعیت هلال احمر ومردم است . اعتماد جمعیت به حضور ،مشارکت ومدیریت فعالیت ها توسط مردم بر این اساس شکل گرفته که مردم میتوانند برای محل زندگی خود تصمیمات بهتری بگیرند و انتخاب کنند چه کاری را و چگونه باید انجام دهند. الگوی توسعه محلی و فعالیت های مبتنی بر رویکرد اجتماع محور ، ضامن افزایش سرمایه اجتماعی و حفظ پایداری می باشدکه میتواند از طریق فرایند توانمند سازی ،جامعه را به سمت بهبود و ارتقاء ظرفیتها سوق دهد ،ظرفیت های بی بدیلی که یکی پس از دیگری امکان ظهور و بروز خواهند یافت.
برای نمونه می توان به طرح توانمندسازی جوامع محلی در مقابله با ویروس کرونا به عنوان یکی از چندین پروژه ای که امکان پیگیری و اجرا در خانه های هلال را دارد اشاره کرد.پروژه ای که به همت خانه هلال روستای دیزباد خراسان رضوی پروپوزال آن تهیه و به شبکه جهانی توسعه ملل متحد(undp) به عنوان مرجع کمک کننده برای توسعه کشور ها ارسال شد و موفق به کسب مشارکت آن سازمان در تامین مالی اجرای طرح و تخصیص اعتباری در حدود 5 میلیارد ریال گردید.
این طرح هم اکنون با محوریت خانه هلال روستای دیزباد و مشارکت خانه های هلال شهرستان های نیشابور و زبرخان در حال اجرا ست و نمونه ای است از صد ها فرصت و توانمندی فوق العاده ای که در جمعیت هلال احمرو خانه های هلال آن به همت هموطنان عزیز وداوطبان هلال احمر وجود دارد و می تواند به عنوان الگویی از توسعه محلی ،جلب اعتماد،تقویت سرمایه اجتماعی و در نهایت به عنوان موفقیتی کوچک ولی بسیارارزشمند برای سایر خانه های هلال کشور معرفی شود.
تاریخ: ۱۳۹۸/۱۱/۱۸
سایت کلوب روستای دیزباد نیشابور
«دیزباد وطن ماست»- سایت کلوب در مطلبی به روستای دیزباد نیشابور نیشابور پرداخته است.
به گزارش دیزباد وطن ماست، در این نوشتار آمده است: روستای دیزباد نیشابور واقع در دامنه های جنوبی رشته کوههای بینالود با هدف بررسی ویژگیهای خاص مردم شناسی و مذهبی از سوی کارشناسان مردم شناسی میراث فرهنگی استان خراسان مورد پژوهش قرار گرفت.
فرزاد قندهاری زاده سرپرست هیات مردم شناسی در زمینه ویژگی مذهبی این روستا گفت: مردم این روستا که به زبان فارسی تکلم می کنند و همگی مسلمانند و به دو گروه اسمعیلیه و شیعه اثنی عشر تقسیم می شوند.
پیروان مذهب اسمعیلیه در"ده پایین" و پیروان شیعه اثنی عشر در "بالا ده و میان ده" در دو محله اصلی دیزباد زندگی می کنند.
قندهاری زاده با تاکید بر اینکه این جداگزینی فضایی دلیلی بر جدایی یا خصومت بین دو گروه نیست گفت: در بین این دو گروه که در اکثر فعالیتهای عمومی (مانند یاوری که اغلب فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی مردم منطقه به چشم می خورد) در کنار هم هستند موارد متعدد ازدواج نیز به ثبت رسیده است.
بر اساس مطالعات مردم شناسی انجام گرفته روستا دارای سه قبرستان است. در دو قبرستان پایین و بالا دفن شدگان به طور یکدست از یکی از دو مذهب رایج در روستا هستند که به نظر می رسد به علت بعد مسافت قبرستانها از یکدیگر جدا شده باشند.
به گفته قندهاری زاده مردم دیزباد که به صورت مهاجر در شهرهای مشهد، نیشابور و تهران زندگی می کنند به هیچ وجه از موطن اصلی خویش جدا نشده و در مراسم خاصی چون فصل برداشت محصول و مراسم مذهبی "نوحصار" که در هفتــه آخـر مــرداد برگزار می شود گردهم می آیند.
گفتنـی است "نوحصار" نام مراسم مذهبی است که در چهارشنبه آخر مرداد هر سال توسط هر دو گروه اسمعیلیه و اثنــی عشـری در منطقه ای به همین نام برگزار می شود.
بــه گزارش واحد اطلاع رسانی سازمان میراث فرهنگی کشور، اهالی این روستا که معتقدند اسب حضرت علی از ایـن منطقه گذر کرده است همه ساله در روز یاد شده با قربانی کردن گوسفند در پای چشمه و توزیع گوشت آن بر این بـاورند کــه آب چشمه زیاد می شود.
روستای دیزباد که بر روی دامنه به صورت شرقی _ غربی استقرار یافته از نوع پلکانی است.
دیزباد در «سایت گردشگری جاذبه ها»
«دیزباد وطن ماست»- سایت گردشگری جاذبه ها به بخش های مختلف روستای دیزباد پرداخته و گزارش خوبی از آن ارائه داده است.
به گزارش دیزباد وطن ماست، عنوان این گزارش، «روستای دیزباد نیشابور ، از زیباترین و باسوادترین روستای ایران» است و تمرکز آن بر زیبایی های دیزباد قرار گرفته است.
روستای دیزباد از توابع شهرستان نیشابور، پس از ماسوله گیلان، زیباترین روستای پلکانی ایران است و گفته می‌شود باسوادترین روستای ایران است.دیزباد از جاذبه های گردشگری نیشابور، در ۸۰ کیلومتری جاده مشهد – نیشابور و روی سلسله جبال بینالود، در میان رودخانه‌ها و چشمه‌های جوشان و باغ‌های سرسبز قرار دارد. روستایی پر از توربین‌های بادی که وقتی به چند کیلومتری آن می‌رسید، تغییر ناگهانی دما را به خوبی حس می‌کنید و خنکای ناشی از آب‌وهوای مطبوع آن، حال و هوای روح و جسمتان را عوض می‌کند.
پیشینه تاریخی این روستا به سال ۹۵ هجری شمسی می رسد به طوری که اسم آن چندباری در طول تاریخ تغییر کرده است؛ در قرن سوم به قصرالریح و در بعدها به چهل اشکوب معروف بوده است. تاریخ طولانی و پیشینه فرهنگی، هویت مردم این ناحیه را با تحولات زیادی روبرو کرده است. یکی از ارزشمندترین منابعی که باعث این تحول فرهنگی شده افتتاح مدرسه ناصرخسرو در سال ۱۳۱۲ بوده است. تاسیس این مدرسه خانواده ها را تشویق کرد تا بچه ها را به مدرسه بفرستند، کم کم خانواده های بیشتری از روستا به این کار روی آوردند و همه بچه ها باسوار شدند. با اینکه در آن زمان در روستاهای دیگر رفتن به مدرسه کار چندان متداولی نبود اما این کار در روستای دیزباد امری عادی به حساب می آمد.
قدمت دیزباد و سوابق فرهنگی آن موجب دگرگونی هویت مردم شده و تأسیس مدرسه ناصرخسرو دیزباد در سال ۱۳۱۲ از دگرگونی های فرهنگی این دیار بوده است. امروز بیشتر مردم روستا در دانشگاه تحصیل کرده و برای پیشرفت بیشتر به شهرهای مجاور رفته اند اما زادگاه پدری شان را فراموش نکرده و در ماه های گرم سال به آن سر می زنند.این روستا توانسته است نخبگانی را به جامعه تحویل دهد که موجب مباهات همه روستاییان شده و در سال ۱۳۴۸ به‌عنوان یکی از معدود روستاهای با ۱۰۰ درصد باسواد جهان در یونسکو به ثبت رسیده است.
روستای دیزباد به مانند روستای معروف ماسوله، معماری پلکانی دارد اما در آن خبری از جنگل های سرسبز و انبوه شمال نیست. بیشتر مردم این روستا ساکن مشهد و نیشابور هستند و در فصل های بهار و تابستان برای کارهایی مثل باغداری راهی این دیار می شوند. اکثر مردم دیزباد بالا، باغداری را به عنوان شغل دوم خود انتخاب کرده اند اما در نظر بیشتر آن ها باغداری تنها بهانه ای برای بودن در زادگاه است نه کاری برای پول درآوردن و امرار و معاش.از دیرباز شغل بیشتر ساکنان این محل باغداری بوده و امروز هم این شغل هچنان ادامه دارد.
این روستا دارای خاک بسیار حاصلخیز و آبی گوارا و غنی از املاح مفید و خنک بوده که این موارد در کنار باغداری بسیار علمی و اصولی که زاییده سواد همه اهالی روستا است، موجب بازدهی کمی و کیفی باغ‌ها شده و محصولات کاملاً ارگانیک و درجه یک را به وجود می‌آورد، به طوری که بعضی محصولات آن در جهان در زمره بهترین‌ها در شاخه محصولات باغی ارگانیک است. ظرفیت ممتاز روستا از یک طرف و توجه ویژه به سلامت و کیفیت محصول از طرف دیگر این منطقه را در رده صادرکنندگان عمده گیلاس و آلو به بازارهای اروپایی و حاشیه خلیج‌فارس تبدیل کرده و تنوع و کیفیت گیاهان دارویی نیز از دیگر سرمایه‌های طبیعی این روستاست.
گیاهان و گل های دارویی زیادی در روستا وجود دارد که بیش از 150 گونه را شامل می شود. قبلا افراد برای استفاده از گیاهان دارویی آنها را از ریشه خارج می کردند ولی در حال حاضر جلوی این کار را گرفته شده و کوه پوشیده از این گیاهان است.
در این منطقه شکار ممنوع شده است. کبک و بزکوهی از جانوران منطقه هستند. از سوی محیط زیست نیز پرندگانی نظیر چکاوک در این روستا رها سازی شده است.
مردم این روستا به آداب و رسوم سنتی خود کاملا پایبند هستند، نکته ای که جذابیت روستا را بیشتر کرده است. یکی از مراسم فرهنگی و سنتی این روستا «مراسم چیله بجست» است، آیینی که در شب آخر بهمن ماه برگزار می شود برای شکران نعمت های بیکران خداوند. این مراشم شباهت زیادی به چهارشنبه سوری دارد و با اینکه در سالیان اخیر فراموش شده بود اما در سال ۹۳ دوباره احیا شد.
روستای دیزباد همان طور که از اسمش مشخصه منطقه ای بادخیز است و از سال ۲۰۰۲ با احداث نیروگاه بادی در این منطقه از این باد برای تولید برق استفاده می شود. این باد همچنین آب و هوای خنک و لطیفی را برای دشت های شمالی و میانی نیشابور رقم می زند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید اولین شبکه برق خصوصی کشور در این روستا برقرار شده است. در زمان های دور مشکل رفت و آمد در هنگام تاریکی هوا، محصلان روستا را بر آن داشت تا اولین اولین شبکه برق خصوصی کشور را راه اندازی کنند.
صنایع دستی روستا در گذشته پارچه بافی بود. انواع پارچه ها، دستکش، نمد مالی برای زیرانداز، جوراب پشمی و از کارهای دستی مردم این روستا بوده ولی درحال حاضر کمتر شده است. صنایع چوبی نیز در روستا وجود داشته که بعضا در پنجره ها مورد استفاده قرار گرفته است.
اصناف 724 به روستای دیزباد پرداخت
«دیزباد وطن ماست»- سایت اصناف 724 در مطلبی تحت عنوان «دیزباد، روستای صد در صد باسواد ثبت شده یونسکو و دارنده اولین برق خصوصی ایران» به روستای دیزباد بالا پرداخت.
به گزارش دیزباد وطن ماست، این گزارش می نویسد: دیزباد نام یک روستا واقع در بخش زبرخان شهرستان نیشابور (دیزباد بالا) و یک روستا واقع در بخش احمد آباد شهرستان مشهد (دیزباد پایین) و منطقه ای مابین شهرستان مشهد و نیشابور در استان خراسان رضوی است. از نامهای دیگر آن دژآباد، دزباد، چهل اشکوب و قصرالرّیح می باشد.
روستای دیزباد بر روی دامنه های جنوبی رشته کوه های بینالود و به صورت شرقی-غربی استقرار یافته که یکی از معروفترین روستا های پلکانی ایران است.
این روستا روی سلسله جبال بینالود و در میان رودخانه ها و چشمه های جوشان و باغ های سرسبز قرار دارد. روستایی پر از توربین های بادی که وقتی به چند کیلومتری آن می رسید تغییر ناگهانی دما را به خوبی حس کرده و خنکای ناشی از آب و هوای مطبوع آن، حال و هوای روح و جسمتان را عوض می کند.
دیزباد پایین منطقه ای خشک و هموار است و مردم به کشاورزی و دامداری مشغولند اما دیزباد بالا یا علیا منطقه ای کوهستانی و مملو از باغ و کندو می باشد. اولین مدرسه ملی روستایی و دولتی روستایی ایران در سال 1312 در این روستا تاسیس شد.
مدرسه ای به سام ناصرخسرو که نقش مهمی را در فرهنگ این ناحیه داشته و باعث شده همه ساکنان باسواد باشند به طوری که اسم روستا در سال ۱۳۴۸ به عنوان روستایی که تمام مردمش باسواد هستند در لیست یونسکو قرار گرفت. این روستا در طول حیات خود فارغ التحصیلانی داشته که باعث افتخار همه روستاییان ایران به شمار می روند. یکی از آن ها «امام قلی خاکی خراسانی» است که از شاعران معروف در قرن ۱۱ هجری قمری است. شخصیت معروف دیگر این روستا محمد فدایی خراسانی، شاعر و نویسنده قرن ۱۲ هجری قمری می باشد. امروز بیشتر مردم روستا در دانشگاه تحصیل کرده و برای پیشرفت بیشتر به شهرهای مجاور رفته اند اما زادگاه پدری شان را فراموش نکرده و در ماه های گرم سال به آن سر می زنند.
بافت روستا پله کانی می باشد و خانه ها همگی جنوبی و رو به قبله هستند. این ویژگی سایه تابستان و عدم یخبندان در زمستان را برای مردمان این روستا به ارمغان می آورد. سقف خانه ها چوبی و هر سقف حیاط خانه دیگر می باشد. بیشتر مردم این روستا ساکن مشهد و نیشابور هستند و در فصل های بهار و تابستان برای کارهایی مثل باغداری به روستا برمی گردند. اکثر مردم دیزباد بالا، باغداری را به عنوان شغل دوم خود انتخاب کرده اند اما در نظر بیشتر آن ها باغداری تنها بهانه ای برای بودن در زادگاه است نه کاری برای پول درآوردن و امرار و معاش. از دیرباز شغل بیشتر ساکنان این محل باغداری بوده و امروز هم این شغل هچنان ادامه دارد البته اغلب به شیوه ای نوین، به طوری که این روستا به صادرکننده آلبالو و گیلاس به اروپا و حاشیه خلیج فارس تبدیل شده است. خاک حاصلخیز، آب گوارا و سطح آگاهی و سواد مردم زمینه ساز رشد محصولات عالی باغی در این روستا شده است، محصولاتی مثل آلو، سیب، زردآلو، گردو، گیلاس، توت که در بین آن ها گیلاس، گردو، سیب، آلبالو و آلو فراوان ترند. همین که هنگام برداشت محصول فرا می رسد ناگهان تعداد جمعیت روستا دو برابر می شود، کسانی که برای چیدن و چشیدن طعم خوشایند میوه ها راهی این روستا می شوند.
در زمان حمله مغول این روستا به نام آسیاب های بادی معروف بود. در آن زمان روستا از گزند حملات مغول دور ماند برای همین مردم از اطراف برای آسیاب گندم های خود به دیزباد می رفتند.
در این روستا گیاهان دارویی زیادی می روید که تنوع آن ها خارق العاده است و خانواده های زیادی با جمع آوری و فروش آن ها امرارمعاش می کنند. با فرا رسیدن فصل بهار ارتفاعات روستا مملوء از گیاهانی مثل گل ختمی، پرسیاوشان، شاه تره، خاکشیر و … می شود که به غیر از خلق چشم اندازهای دیدنی، خواص زیادی هم دارند.
مراسم چیله بجست (گویش محلی) یکی از زیباترین مراسم اهالی دیزباد می‌باشد.
این رسم در دیزباد و برخی از روستاهای نیشابور در شب آخر بهمن ماه به پاسداشت نعمت‌های الهی برگزار می‌گردد و شباهت بسیاری به مراسم چهارشنبه سوری باستانی ایرانیان دارد.
مراسم نوحصار معروف ترین مراسم اهالی دیزباد می‌باشد.
اکثریت اهالی دیزباد اعم از ساکنین روستا و شهرها و نیز دیزبادی‌های مقیم خارج از کشور سعی می‌کنند در این مراسم شرکت نمایند. در گویش محلی نو به دره یو شکلی می‌گویند که قسمت اول مراسم در آن برگزار می‌گردد، حصار نیز قلعه‌ای در دورترین اراضی روستاست که شاهد برگزاری قسمت دوم مراسم می‌باشد. در مورد این مراسم دو روایت ذکر شده: اول اینکه توسط شخصی عارف به نام امامقلی معروف به خاکی خراسانی که از مشاهیر دیزباد می‌باشد نقل شده و روایتی است از سیر سلوک این عارف. روایت دوم که بی شباهت به روایت اول نیست بیان می‌کند که این سنت از کتاب منطق الطیر عطار نیشابوری و حدیقه الحقیقه سنایی و چند اثر عرفانی دیگر نشات گرفته و مضمونی از شرح سلوک و معراج عرفا می‌باشد. هرچند این مراسم تا حدود زیادی با این دو روایت همخوانی دارد ولی هر دوی آنها سینه به سینه نقل گشته و در مورد صحت آنها نمی‌توان نظری قاطع داد. در این مراسم که از سحرگاه شروع می‌شود برگزارکنندگان به صورت گروهی (هر گروه معمولاً از فرزندان و عروس و دامادها و نوه‌های هر بزرگ خاندان تشکیل می‌شود البته قابل ذکر است به دلیل کثرت ازدواج فامیلی یا داخل روستایی که بشدت بین اهالی در دیزباد رایج می‌باشد این گروه‌بندی را نمی‌توان بطور کاملاً قطعی تصور کرد) تا ظهر در قسمت اول اتراق کرده و پس از آن با عبور از دو وادی در قسمت اول و پنج وادی در قسمت دوم و در مجموع هفت وادی عشق به فنا فی الله می‌رسند.
باد محلی منطقه دیزباد با توجه به شرایط مناسبی که دارا می‌باشد، دارای جنبه اقتصادی محسوب می‌شود. این باد با گسترش تفکر استفاده از انرژی‌های نو در سطح جهان و کشور بعنوان کانون تأمین انرژی آینده منطقه مد نظر قرار گرفته‌است. مهمترین مزیت این باد مناسب بودن آن برای تولید انرژی برق است. همچنین در تابستان تا حدود زیادی به تعدیل و لطافت هوا در مناطق میانی و شمالی دشت نیشابور کمک می‌کند. با توجه به این شرایط نیروگاه بادی دیزباد در سال ۲۰۰۲ در این منطقه احداث شد.
اطلاعیه بخشداری زبرخان در خصوص تغییر کاربری اراضی دیزباد
«دیزباد وطن ماست»- *اطلاعیه بخشداری مرکزی زبرخان* خطاب به شورای اسلامی دیزباد و سایر روستاها صادر شد.
به گزار دیزباد وطن ماست، در این پیام آمده است: اعضای محترم شورای اسلامی، باسلام، ضمن تشکر از زحمات شما در روستاهای حوزه بخش، متاسفانه گاها مشاهده می شود علی رغم ابلاغ قانون منع تغییر کاربری اراضی کشاورزی و باغی به کاربری مسکونی و ... فرم های تغییر کاربری توسط شوراهای محترم اسلامی و دهیاران ارجمند امضاء و ارباب رجوع به بخشداری مرکزی و سایر ادارات شهرستان هدایت می شود. مقتضی نسبت به موضوع فوق تجدید نظر نموده و به دلیل ممنوعیت موضوع تغییر کاربری اراضی کشاورزی و باغی به سایر کاربری ها از امضاء درخواست متقاضیان و پیشنهاد آن جدا خودداری نمایید.
*دکتر الیاسی مقدم*
*بخشدار مرکزی زبرخان*
عکس تزئینی است.