سوالات متداول درباره مذهب دیزبادی ها
• آیا دیزبادی ها شش امامی هستند؟
• خیر. جمعیت دیزباد به دو دسته تقسیم می شود که یک دسته آن مسلمانان شیعه دوازده امامی هستند و دسته دوم مسلمانان شیعه اسماعیلی (آقاخانی) هستند.
• اسماعیلیان چند امام دارند؟
• اسماعیلیان در واقع 49 امام را از ذریه حضرت بی بی فاطمه زهرا (سلام الله علیها) و حضرت علی (علیه السلام) به عنوان امام قبول دارند.
• آیا اسماعیلیان دیگران را به مذهبشان دعوت می کنند؟
• خیر، بنا به دستور امام حاضر اسماعیلیان، هیچ شخص و نهادی حق دعوت کردن هیچ کسی را تحت هیچ شرایطی به مذهب اسماعیلیه ندارد و به هیچ کسی اجازه اسماعیلی شدن داده نمی شود.
• نظر اسماعیلیان درباره ولی فقیه چیست؟
• بر مبنای فرمان امام اسماعیلیان، آنها باید در هر کشوری بر اساس قوانین و عرف آن کشور عمل کنند. از آنجا که فرمایشات مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه ای در کشور جایگاه امر لازم الرعایه تلقی می شود اسماعیلیان احترام فراوانی برای هدایت های داهیانه مقام عظمای ولایت قائل اند و در تمام امور سیاسی، اجتماعی و ملی تابع این هدایت ها هستند.
• آیا اسماعیلیان نماز می خوانند؟
• بله، مسلمانان شیعه اسماعیلی بر اساس سنت حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) نماز را به جای می آورند. اما همچنان که نماز شیعیان اثنی عشری تفاوت هایی با نماز اهل سنت دارد، این ها نیز در نوع قرائت نماز تفاوت های اندکی با شیعیان دوازده امامی دارند. و از آن جهت که علاقه ای به طرح مذهب خودشان در مکان های عبادی عمومی ندارند، نمازشان را در عبادگاه های خودشان می خوانند. آنها در شبانه روز 18 رکعت نماز و در صبح، مغرب و عشاء می خوانند.
• آیا اسماعیلیان مواد مخدر (حشیش) یا مشروبات الکلی مصرف می کنند؟
• خیر، بنا به فرمان امام اسماعیلیان مصرف هرگونه مواد مخدر، اعم از سیگار، قلیان، مشروبات الکلی قدغن و حرام است. آقاخان از این عادات اجتماعی با عنوان «عادات اجتماعی احمقانه» یاد کرده است.
• نظر اسماعیلیان درباره نظام جمهوری اسلامی چیست؟
• اسماعیلیان از روزهای ابتدایی جمهوری اسلامی همراه انقلاب بودند. آنها رزمندگانی بودند که از میانشان شهدا، ایثارگران و جانبازانی به نظام جمهوری اسلامی تقدیم شده است.
• آیا مسلمانان شیعه اسماعیلی در ایران یک اقلیت تلقی شده اند؟
• خیر. برای تمام اقلیت های دینی و مذهبی در مجلس شورای اسلامی نمایندگانی در نظر گرفته شده است. به دلیل نزدیکی این فرقه به شیعه دوازده امامی هیچ نماینده ای از ایشان در مجلس حضور ندارد.
• آقاخان چهارم کیست؟
• آقاخان چهارم امام و پیشوای روحانی شیعیان اسماعیلی در دنیاست که در حال حاضر بعد از شیعیان اثنی عشری دومین مذهب شیعه از نظر تعداد را تشکیل می دهند. او از نسل سلطان محمد شاه (موسس مدرسه دیزباد) است و از طریق یک رشته از امامان که یکی بعد از دیگری منصوص شده اند به حضرت بی بی فاطمه زهرا سلام الله علیها و حضرت علی علیه السلام می رسد. در میان این رشته خلفای فاطمی مصر، امامانی در الموت (در زمان حسن صباح) را می توان بر شمرد. از میان این امامان به دلیل حضورشان در ایران پیوندهایی با شاهان ایرانی انجام شده است که مهمترین آنها پیوند با خاندان صفوی (دختر شاه اسماعیل صفوی و خواهر شاه تهماسب) و همچنین پیوند با دختر فتحعلی شاه قاجار را می توان نام برد. بنابراین امامان اسماعیلی با موسسین سلسله صفوی (کسانی که مذهب شیعه دوازه امامی را در ایران رسمی کردند) و قاجارها فامیل اند.
• لقب آقاخان را چه کسی به امام اسماعیلیان داده است؟
• این لقب در زمان فتحعلی شاه قاجار به جد بزرگ آقاخان داده شده است.
• امامان اسماعیلی چه جایگاهی در تاریخ ایران دارند؟
• آنها بعد از حمله مغول به ایران در کسوت حاکم انجدان و کهک، کرمان و سیستان و بلوچستان، یزد و محلات فرمانروایی کرده اند. تا اینکه در زمان ناصر الدین شاه قاجار بر اثر سعایت وزیر به نزد شاه، آقاخان به افغانستان و سپس هندوستان مهاجرت کرد.
• آیا اسماعیلیان به حج می روند؟
• بله، آنها به حج می روند.
• آیا اسماعیلیان وجوهات پرداخت می کنند؟
• بله، آنها وجوهات می دهند.
• نظر اسماعیلیان درباره حجاب چیست؟
• از آنجا که مسلمانان شیعه اسماعیلی در بیش از 25 کشور دنیا ساکن هستند، یکی از تاکیدات آقاخان به مریدانش، تاکید بر رعایت عرف جامعه ای است که در آن زندگی می کنند. بنابراین شیعیان اسماعیلی خود را متعهد به رعایت حجاب اسلامی بر اساس عرف و قانون جمهوری اسلامی ایران می دانند.
• روابط دختر و پسر در میان اسماعیلیان چگونه تعریف شده است؟
• اسماعیلیان در مناطق مختلف به صورت جوامعی کوچک حضور دارند. بنابراین روابط این جوامع همانند خانواده ای کوچک است که در آن همه فامیل هم هستند. این مساله به ویژه در دیزباد دیده می شود که این خانواده روابط بسیار صمیمی با هم دارند. چراکه کودکان اسماعیلی از دوران کودکی همانند خواهر و برادر در کنار هم بزرگ می شوند. این روحیه خواهر و برادری تا سال های بزرگسالی و حتی پیری در میانشان باقی می ماند.
• آیا شیعیان اسماعیلی می توانند با شیعیان اثنی عشری وصلت کنند؟
• بله، آقاخان هیچ منعی برای ازدواج با مسلمانان برای پیروان خود قرار نداده است. بنابراین بسیاری از اسماعیلیان در ایران و سایر نقاط جهان با مسلمانان شیعه و سنی ازدواج کرده اند. در دیزباد شیعیان اثنی عشری و شیعیان اسماعیلی کاملا در هم تنیده هستند و بیشتر آنها با هم وصلت کارند.
• عاقد ازدواج اسماعیلیان چه کسی است؟
• اسماعیلیان بر اساس قانون ازدواج عقد خود را با حضور یک عاقد اثنی عشری منعقد می کنند.
• آیا اسماعیلیان نماز میت دارند؟
• بله. نماز میت اسماعیلیان اغلب با حضور تمام اقوام اعم از شیعه اسماعیلی و شیعه اثنی عشری خوانده می شود. امام جماعت مسجد دیزباد نماز میت را برای مردگان آنها می خواند و کار تلقین را نیز با خواندن نام دوازده امام انجام می دهد.
• آیا اسماعیلیان نماز عیدین را می خوانند؟
• بله. این دو عید در تقویم اسماعیلیان به همراه عید غدیر مبارک شمرده شده است و نماز این عیدها در محل مسجد خوانده می شود. مراسم عبادی خاصی برای قرائت تسبیحات بی بی فاطمه زهرا (سلام الله علیها) در محل عبادت اسماعیلیان برگزار می شود.
• آیا اسماعیلیان مسجد می روند؟
• بله، شیعیان اسماعیلی دیزباد برای تمام امور مذهبی مشترکشان که برای سایرین سوال بر انگیز نیست به مسجد شیعیان دوازده امامی می روند. مراسم ختم مردگان را در مسجد دیزباد و شهرها برگزار می کنند. آنها برای ساخت مسجد دیزباد کمک های نقدی زیادی انجام داده اند و جزء بنیان گذاران مسجد دیزباد هستند.
• نظر اسماعیلیان درباره رژیم صهیونیستی چیست؟
• اسماعیلیان از این رژیم منحوس نفرت دارند. یکی از موسسات اسماعیلیان فوکس است که وظیفه اش رسیدگی به حوادث رویدادهای طبیعی و جنگ هاست. این موسسه در طول جنگ غزه، در کنار مردم غزه به آنها مواد اولیه مورد نیازشان را می داد. زیرا از نگاه اسماعیلیان کمک به مسلمانان و انسان های بی گناه یکی از وظایف دینی و معنوی آنهاست که در قالب موسسات خیریه ای که زیر نظر آقاخان اداره می شود انجام می دهند.
• نظر آقاخان درباره امریکا چیست؟
• از نظر آقاخان امریکا از نظر صنعتی و اقتصادی پیشرفت های زیادی کرده است و باید از این نظر الگوبرداری شود. اما از نظر فرهنگی ضعیف و شکننده است. از نظر آقاخان آزادی در امریکا به بی بند و باری تبدیل شده است و این بی بند و باری به هیچ وجه پذیرفته شده نیست. آقاخان یکی از منتقدان رسانه های جمعی امریکا است. او معتقد است این رسانه ها به رسالت اصلی شان که اطلاع رسانی به مردم است متعهد نیستند و بیشتر به چیزهایی می پردازند که مردم را به هیجان بیاورند. هیجانی که در آن هیچ اثری از واقعیات نیست.
• آیا اسماعیلیان روزه می گیرند؟
• بله، اسماعیلیان بر اساس شرع اسلام موظف به گرفتن روزه در ماه مبارک رمضان هستند. علاوه بر آن اسماعیلیان خود را در 365 روز سال روزه می دانند. آقاخان به آنها گفته است که آنها نباید در هیچ کدام از 365 روز سال کاری بر خلاف اصول اعتقادی اسلام انجام دهند.
• آیا اسماعیلیان به ملت ایران کمک می کنند؟
• بله، اسماعیلیان در تمام مقاطع سختی که به آنها اجازه داده شده است در کنار ملت ایران بوده اند. در زلزه بم (استان کرمان)، آقاخان به وسیله یکی از موسساتش به نام فوکس مبلغ 500 هزار دلار به زلزله زدگان کمک کرد. این کمک ها در موقعیت های دیگر نیز وجود داشته است. این کمک ها بدون هیچ بازتاب مطبوعاتی انجام می شود.
• رابطه آقاخان با جمهوری اسلامی ایران چگونه است؟
• از ابتدای جمهوری اسلامی تا کنون روابط مسالمت آمیزی میان اسماعیلیان و جمهوری اسلامی وجود داشته است. نمونه آن ملاقات رئیس جمهوری اسلامی ایران (حجت الاسلام و المسلمین سید محمد رضا خاتمی) با آقاخان در محل یونسکو است.
• جایزه آقاخان چیست؟
• در سال های اخیر اسماعیلیان احساس کردند که معماری اسلامی در خطر از بین رفتن است. بنابراین آقاخان تصمیم گرفت از محل سود موسسات درآمدزایش موسسه ای برای تشویق معماری اسلامی تاسیس کند. این جایزه با نام جایزه معماری آقاخان، جایزه ای یک میلیون دلاری است که به برترین معماران اسلامی که کمکی به احیای معماری اسلامی می کنند پرداخت می شود. در چند سال اخیر کشور ایران نیز توانسته چند بار برای پروژه های، عالی قاپوی اصفهان، باغ فردوسی، بازسازی بافت فرسوده، بازار تبریز و پل طبیعت تهران این جایزه را دریافت کند. پارک جمشیدیه، ساختمان شماره 1 محلات، ارگ بم نیز از جمله کاندیدهای جایزه معماری بوده اند. جایزه معماری آقاخان به مسئولان رده اول کشور سید محمد بهشتی (مشاور ارشد رئیس سازمان میراث فرهنگی) و ... اعطا شده است. همچنین در ساختار اجرایی این جایزه نام برخی از معماران بزرگ ایرانی نظیر محسن مصطفوی، فرشید موسوی، فرخ درخشانی و مجتبی صدریا را می توان دید.
• نظر اسماعیلیان درباره موسیقی چیست؟
• اگرچه شاید عامه اسماعیلیان همچون عامه مردم ایران از موسیقی های مختلف استفاده کنند اما آقاخان نگاه ویژه ای به موسیقی سنتی دارد. بنابراین موسسه ای برای احیای موسیقی های سنتی در آسیای میانه که جمعیت اسماعیلیان در آنجا زیاد است تاسیس کرده که به مردم آن مناطق کمک کند تا فقر و پیشرفت باعث از بین رفتن موسیقی شان نشود. این موسسه نگاه ویژه ای به استعدادهای ایرانی داشته است. کیهان کلهر نوازنده کمانچه یکی از هنرمندان خلاق در صحنه موسیقی بین المللی یکی از افرادی است که در این موسسه فعالیت می کند. اخیرا در حوزه موسیقی آقاخان جایزه ای را تعیین کرده اند که استاد شجریان در اولین دوره آن مفتخر به دریافت بالاترین نشان افتخار در موسیقی شدند.
• رابطه شیعیان اسماعیلی و شیعیان اثنی عشری دیزباد چگونه است؟
• بسیار خوب، آنها از دیرباز با هم در تعامل بوده اند. ازدواج های زیادی میان آنها صورت گرفته است. در یاوری ها در کنار هم هستند. به ویژه آنها مراسم مذهبی تفریحی نوحصار را در کنار همدیگر برگزار می کنند. در مراسم مشترک اجتماعی تعاملی برای برگزاری مراسم در محل عبادت اسماعیلیان و اثناعشریان وجود دارد.
• مشارکت سیاسی اسماعیلیان در انتخابات چگونه است؟
• بسیار خوب، اسماعیلیان از طرف آقاخان به تابعیت از مقررات و دستورات و عرف جامعه شان فراخوانده شده اند. بنابراین آنها در انتخابات مشارکت فعال دارند. البته فعالیت آنها غالبا به صورت مشارکت در رای دهی است. اسماعیلیان به صورت کلی از یک حزب یا گروه خاص سیاسی حمایت نمی کنند و رای دهی آنها بر اساس تشخیص فردی شان است.
• چرا در مورد دیزبادی ها شایعات زیاد است؟
• دیزبادی ها معمولا جامعه ای بسته و در درون خودشان بوده اند. آنها به دلیل دوری روستا از روستاهای دیگر و شهرها و صعب العبور بودن راه دیزباد در دوره های پیش از ساخته شدن راه کمتر با دیگران ارتباط داشته اند. و از آنجا که همه می دانسته اند آنها مذهب دیگری دارند، کمبود اطلاعات باعث پرورده شدن شایعات در مورد آنها شده است.
• آیا اسماعیلیان فعالیتی در آموزش دارند؟
• بله، هشتاد سال پیش، همزمان با دانشگاه تهران در دیزباد به دستور امام چهل و هشتم اسماعیلیان سلطان محمد شاه، مدرسه ای ساخته شده که در همان زمان تعداد زیادی از آن مدارس در آسیا و افریقا ساخته شده است. بعد از آن در زمان آقاخان چهارم این مدرسه سازی ها و دانشگاه سازی ها گسترش یافت و امروز بزرگترین دانشگاه آسیای میانه با همین نام در سه کشور تاجیکستان، ازبکستان و قزاقستان برای مناطق کوهستانی، دانشگاه علوم پزشکی آقاخان در پاکستان، دانشگاه علیگر در هندوستان، کرسی اسلام شناسی هاروارد در بوستون امریکا، دانشگاه آقاخان در لندن و یک موسسه به نام موسسه مطالعات اسماعیلی در لندن ساخته شده است. رئیس موسسه مطالعات اسماعیلی لندن دکتر فرهاد دفتری است که یک مسلمان شیعه اثنی عشری می باشد که به همراه علی شاه کاظمی و سایر دوستان ایرانی برای شناخت بیشتر از این فرقه و سایر فرق اسلامی کار می کنند. موسسه مطالعات اسماعیلی لندن با موسسات تحقیقاتی در قم و موسسه دایره المعارف اسلامی در تهران کار می کنند. مهمترین فرمان آقاخان به پیروانش تحصیل با کیفیت در سطوح عالیست.
• رابطه اسماعیلیان با سایر جوامع چگونه است؟
• عالی، سال ها پیش آقاخان امام فعلی اسماعیلیان به پیروانش فرمان داد که دیوارها را خراب کنید و پل بزنید. بر اساس این فرمان آنها بهترین روابط را با همه جوامعی که در آن زندگی می کنند با مردم برقرار می کنند. آنها جماعتی بی آزار هستند که تمام تلاششان خدمت به میهن اسلامی شان می باشد.
