دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.
دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.گل بنفشه Vialet Viola در دیزباد
«دیزباد وطن ماست»- گذشته از مطالب مطایبه آمیزی که در دوران کرونا در مورد روغن گل بنفشه گفته شد، گل بنفشه Vialet Viola یکی از گیاهان دارویی در کوه های دیزباد است. در این نوشتار ویژگی های این گل را می خوانیم.
گونه‌هایی از این گل به‌صورت وحشی در جنگل‌ها، صحراها و جویبارها می‌روید.
مقاومت بنفشه در سرما یکی از صفات بارزِ آن گیاه محسوب می‌شود.
خواص دارویی:
ـ برای نزله، زکام، سرفه، سرماخوردگی مصرف می‌شود.
ـ بوییدن گل تازه بنفشه خواب‌آور است.
ـ ریختن چند قطره از دم‌کرده بنفشه در بینی برای بازکردن راه تنفس و زکام بکار می‌رود.
ـ زیاده‌روی در خوردن بنفشه باعث ضعف و سنگینی معده می‌شود.
گیاهان دارویی رایج در دیزباد
«دیزباد وطن ماست»- گیاهان دارویی رایج در دیزباد، برگرفته از کتاب گیاه‌درمانی، تألیف دکتر امامی، از انتشارات دانشگاه علوم پزشکی مشهد - دایرةالمعارف گیاه‌درمانی به چاپ رسیده است. در این کتاب گیاهان دارویی که در دیزباد یافت می شوند گنجانده شده است.
به طور نمونه در مورد گیاه کاسنی در این کتاب نوشته است: کاسنی Mountain Everlasling نام علمی Antennaria dioica
کلیات گیاهشناسی:
کاسنی گیاهی با پایه علفی دارای ریشه‌های قوی و دراز به رنگ قهوه‌ای، دارای برگ‌های متفاوت و پوشیده از تارهای فراوان در اطراف گلبرگ‌های میانی می‌باشد. قسمت‌های مورداستفاده کاسنی، برگ و ریشه و دانه آن است.
خواص دارویی: بازکننده رگ‌های کبد و مجاری صفراوی می‌باشد.
ـ ریشه کاسنی بهترین تصفیه‌کننده خون است.
ـ در نارسایی کبد و قولنج‌های کبدی و ناراحتی‌های صفراوی مؤثر خواهد بود.
ـ جوشانده کاسنی در بهبود یرقان (زردی) مفید می‌باشد.
ـ دارای ویتامین C که تقویت‌کننده بدن است.
ـ کاسنی دارای پتاس بوده که در تقویت معده و اعضاء بکار می‌رود.
دیزباد؛ روستایی که همیشه اول بود
«دیزباد وطن ماست»- سایت مطالعات مدیریت بحران در مطلبی که توسط مرضیه موسوی 18 آبان 99 نوشته است، از اقدامات روستای دیزباد می گوید.
در این مطلب می نویسد: سازمان ملل به کمک دیزبادی‌ها آمد و در ضمن آن گزارشی از فعالیت های داوطلبانه خانه هلال می دهد و اذعان می دارد که دیزباد روستایی است که همیشه اولین بود.
با هم این گزارش خواندنی را از نظر می گذرانیم. دومین روستای پلکانی کشور بعد از ماسوله است. زمستان‌های سرد دیزباد جمعیت این روستا را از هزار نفر به 500 نفر می‌رساند. با وجود این چراغ فعالیت‌های داوطلبانه همیشه در آن روشن است و قرن‌ها قدمت دارد. میرشاهی، مسئول داوطلبان خانه هلال دیزباد بالا، می‌گوید: «مشارکت قوی اهالی این روستا در کارهای داوطلبانه بهانه‌ای برای احداث خانه هلال در این منطقه شد. گرچه این خانه یک سال است راه‌اندازی شده، اما فعالیت‌های آن از سال 95 آغاز شده است.» حالا که حریق یکی از حوادث شایع در این روستاست، آموزش‌های اطفای حریق در خانه هلال و ساخت باکس‌های امدادی در روستا از اقدامات اولیه خانه هلال است. میرشاهی می‌گوید: «بعد از آموزش افراد روستایی در زمینه مقابله با حوادث، در سه نقطه روستا باکس‌های امدادی و امکانات اولیه برای اطفای حریق ایجاد کرده‌ایم تا با بروز هر حادثه‌ای، افراد به نزدیک‌ترین باکس امدادی برسند و بتوانند تا رسیدن نیروهای تخصصی حادثه را مدیریت کنند.»
خانه بهداشت روستایی یکی دیگر از امکاناتی است که با کمک اهالی دیزباد احداث شده و هر هفته یکی، دو پزشک از اهالی خود روستا در آن خدمات بهداشتی و درمانی رایگان به اهالی ارایه می‌کنند: «بعد از احداث روستا از مسئولان بهداشت استان خواستیم تا پزشکی را در این خانه مستقر کند؛ اما چون جمعیت روستا به حد نصاب نرسید که پزشک همیشگی در آن مستقر شود، تصمیم گرفتیم از ظرفیت‌های روستا استفاده کنیم. حدود 25 نفر از فرزندان روستا در شاخه‌های مختلف پزشکی تحصیل کرده و مشغول به کار هستند. تعدادی از آنها با روی باز پذیرفتند که روزهایی از هفته را به روستا بیایند و در مرکز بهداشت مستقر شوند.» حضور پزشکان داوطلب در این روستا در روزهای کرونایی رفت‌وآمدهای غیرضروری به خارج از روستا را برای اهالی کم کرده است؛ به‌خصوص در روزهای قرنطینه در پایان تعطیلات نوروز، جای خالی خدمات پزشکی در روستا به کمک این پزشکان پر شده بود.
اهالی روستا مدرسه ساختند، دانش‌آموزان جاده دیزباد اقلیم سردی دارد و در ارتفاع دو هزار متری با باران‌های پاییزی و برف‌های سنگین زمستانی نشسته است. برای همین هم تا دهه 20 خبری از مدرسه و امکانات آموزشی در این روستا نبود. حسین خافی از اهالی و فعالان روستا می‌گوید: «به دلیل صعب‌العبور‌بودن روستا و نبود مسیر ماشین‌رو در اینجا تا دهه 20 بچه‌های دیزباد از داشتن مدرسه محروم بودند. سال 1318 مردم تصمیم می‌گیرند با هزینه خودشان مدرسه‌ای در روستا بسازند و درآمد معلم را هم از جیب خودشان پرداخت کنند. آموزش‌وپرورش موافقت می‌کند و اولین مدرسه غیرانتفاعی روستایی کشور در دیزباد ساخته می‌شود. این مدرسه آن قدر سریع رشد کرد که در سال 55 به اوج خود رسید و حتی دانش‌آموزانی از روستاهای اطراف هم برای تحصیل به دیزباد می‌آمدند.»
ارسال کمک‌های مردمی روستای دیزباد برای مناطق سیل زده سیستان و بلوچستان «پدران‌‌مان اسمش را گذاشته بودند همیاری؛ فصل برداشت محصول باغ و زمین‌های کشاورزی که می‌شد همه روستا جمع می‌شدند و هر هفته به کمک یکی می‌رفتند تا بار کسی روی زمین نماند. همیاری در روستا ریشه‌ای چندصد ساله دارد. مشارکت و کمک به ساخت زندگی بهتر در روستای دیزباد رگ و ریشه دارد.» کریم میرشاهی، اهل روستای دیزباد علیاست؛ روستایی در دامنه کوه‌های بینالود و در همسایگی نیشابور که از سال گذشته مسئولیت امور داوطلبانه خانه هلال دیزباد را بر عهده دارد. در این روستا سال‌هاست که مشارکت اهالی در کارهای داوطلبانه جای خالی تأمین زیرساخت‌ها را گرفته است. ساختن جاده اصلی روستا، اولین مدرسه، حمام، برق روستا و بسیاری از نیازهای دیگر با مشارکت همین اهالی انجام شده است و امروز دیزباد را به روستای حافظ محیط‌زیست و نخستین روستای کشور که بی‌سوادی در آن ریشه‌کن شده، تبدیل کرده است.
خانه هلال دیزباد بالا این روزها به رتق‌و‌فتق امور داوطلبانه در روستا می‌پردازد و ظرفیت‌های این روستای هزار نفره را هدایت می‌کند. دومین روستای پلکانی کشور بعد از ماسوله است. زمستان‌های سرد دیزباد جمعیت این روستا را از هزار نفر به 500 نفر می‌رساند. با وجود این چراغ فعالیت‌های داوطلبانه همیشه در آن روشن است و قرن‌ها قدمت دارد. میرشاهی، مسئول داوطلبان خانه هلال دیزباد بالا، می‌گوید: «مشارکت قوی اهالی این روستا در کارهای داوطلبانه بهانه‌ای برای احداث خانه هلال در این منطقه شد. گرچه این خانه یک سال است راه‌اندازی شده، اما فعالیت‌های آن از سال 95 آغاز شده است.» حالا که حریق یکی از حوادث شایع در این روستاست، آموزش‌های اطفای حریق در خانه هلال و ساخت باکس‌های امدادی در روستا از اقدامات اولیه خانه هلال است.
میرشاهی می‌گوید: «بعد از آموزش افراد روستایی در زمینه مقابله با حوادث، در سه نقطه روستا باکس‌های امدادی و امکانات اولیه برای اطفای حریق ایجاد کرده‌ایم تا با بروز هر حادثه‌ای، افراد به نزدیک‌ترین باکس امدادی برسند و بتوانند تا رسیدن نیروهای تخصصی حادثه را مدیریت کنند.» خانه بهداشت روستایی یکی دیگر از امکاناتی است که با کمک اهالی دیزباد احداث شده و هر هفته یکی، دو پزشک از اهالی خود روستا در آن خدمات بهداشتی و درمانی رایگان به اهالی ارایه می‌کنند: «بعد از احداث روستا از مسئولان بهداشت استان خواستیم تا پزشکی را در این خانه مستقر کند؛ اما چون جمعیت روستا به حد نصاب نرسید که پزشک همیشگی در آن مستقر شود، تصمیم گرفتیم از ظرفیت‌های روستا استفاده کنیم. حدود 25 نفر از فرزندان روستا در شاخه‌های مختلف پزشکی تحصیل کرده و مشغول به کار هستند. تعدادی از آنها با روی باز پذیرفتند که روزهایی از هفته را به روستا بیایند و در مرکز بهداشت مستقر شوند.»
حضور پزشکان داوطلب در این روستا در روزهای کرونایی رفت‌وآمدهای غیرضروری به خارج از روستا را برای اهالی کم کرده است؛ به‌خصوص در روزهای قرنطینه در پایان تعطیلات نوروز، جای خالی خدمات پزشکی در روستا به کمک این پزشکان پر شده بود. اهالی روستا مدرسه ساختند، دانش‌آموزان جاده دیزباد اقلیم سردی دارد و در ارتفاع دو هزار متری با باران‌های پاییزی و برف‌های سنگین زمستانی نشسته است. برای همین هم تا دهه 20 خبری از مدرسه و امکانات آموزشی در این روستا نبود. حسین خافی از اهالی و فعالان روستا می‌گوید: «به دلیل صعب‌العبور‌بودن روستا و نبود مسیر ماشین‌رو در اینجا تا دهه 20 بچه‌های دیزباد از داشتن مدرسه محروم بودند. سال 1318 مردم تصمیم می‌گیرند با هزینه خودشان مدرسه‌ای در روستا بسازند و درآمد معلم را هم از جیب خودشان پرداخت کنند. آموزش‌وپرورش موافقت می‌کند و اولین مدرسه غیرانتفاعی روستایی کشور در دیزباد ساخته می‌شود.
این مدرسه آن قدر سریع رشد کرد که در سال 55 به اوج خود رسید و حتی دانش‌آموزانی از روستاهای اطراف هم برای تحصیل به دیزباد می‌آمدند.» اولین مدرسه غیرانتفاعی روستایی کشور که در دیزباد و به کمک مردم این روستا ساخته شد تنها مدرسه روستا بعدازظهرها محلی برای تحصیل بزرگ‌تر‌ها بود و در سال 1348 بی‌سوادی در دیزباد ریشه‌کن شد و نامش به عنوان معدود روستاهای صددرصد باسواد جهان در یونسکو به ثبت رسید. مدرسه دیزباد سبب خیر شد و چند سال بعد از احداث آن نخستین جاده این روستا به دست دانش‌آموزان و اهالی روستا ساخته شد.
خافی می‌گوید: «بعد از احداث مدرسه رفتوآمد به روستا بیشتر شد. اهالی روستا از خواهرزاده کمال‌الملک که مهندس نقشه‌کشی بود خواستند تا نقشه جاده روستا را بکشد. بعد هم مردم و دانش‌آموزان دست‌به‌دست دادند تا جاده‌ای به طول 15 کیلومتر در دل کوه ساخته شود.» طرحی با مشارکت سازمان ملل روستایی که این روزها خبر احیای مراتع و پوشش گیاهی آن به گوش می‌رسد، تا 20 سال پیش به تاراج افرادی درآمده بود که گیاهان دارویی این منطقه را از ریشه جدا می‌کردند و کمر به نابودی این گیاهان بسته بودند. محمود کردی، رئیس شورای دیزباد می‌گوید: «اطراف دیزباد منطقه جنگلی و مراتع خوبی وجود دارد.
در زمان جنگ جهانی دوم به دلیل دشوارشدن شرایط زندگی و نبود سوخت کافی برای گرمایش اهالی این منطقه به قطع درختان و تولید زغال از چوب رو آوردند. بعد از این دوران است که پوشش درختی این منطقه به حداقل خود می‌رسد. از طرفی این منطقه پوشش مرتعی خیلی غنی هم داشت که در دهه‌های گذشته مورد دست‌اندازی افراد سودجو قرار می‌گرفت و افرادی بودند که نه برای مصرف شخصی بلکه برای جمع‌آوری این گیاهان و فروش آن به مراتع ما می‌آمدند و گیاهان را از ریشه جدا می‌کردند و می‌بردند. کار به جایی رسید که در بخشی از مراتع ما پوشش گیاهی به صفر رسید.» تغییر شغل اهالی روستا از دامداری به کشاورزی و باغداری یکی از راه‌حل‌های آنها برای کمک به محیط‌زیست است: «مناطق کوهستانی زیستگاه آب است و هرچه پوشش گیاهی بیشتر باشد، ضریب نفوذپذیری خاک بیشتر می‌شود. مردم دیزباد از گذشته دامداری و کشاورزی را در کنار هم داشتند، اما خیلی زود به این نتیجه رسیدند که این دو در کنار هم در تضاد است؛ چرای دام‌ها در مراتع باعث از بین رفتن پوشش گیاهی می‌شود و علاوه بر از بین بردن مراتع تأثیر زیادی در تأمین آب پایین‌دست دارد. برای همین دامداری را به مرور حذف کردند و به باغداری و کشاورزی پرداختند. امروز از 30 گله روستا، تنها یک گله باقی مانده است.»
اهالی روستا از سال‌های قبل هم دغدغه حفظ محیط‌زیست و منابع طبیعی این منطقه را داشتند و در اواخر دهه 60 نامه‌ای به سازمان محیط زیست می‌نویسند و درخواست می‌کنند تا مراتع اطراف این روستا به مناطق حفاظت‌شده کشور اضافه شود؛ طرحی که با آن موافقت نمی‌شود. اوایل دهه 90 شورای روستا دوباره پای این طرح را به میان می‌آورد و موفق به تصویب آن می‌شود. با این حال حفاظت از محیط‌زیست هم در این روستا شکل و شمایل بومی خود را دارد. کردی می‌گوید: «بعد از ایجاد منطقه محافظت‌شده، مردم دو کار مهم در روستا انجام دادند؛ یکی تشکیل یگان حفاظت روستا با هزینه شخصی مردم. این یگان حفاظت علاوه بر محدوده داخلی روستا، محیط‌زیست و منابع طبیعی اطراف را هم رصد می‌کند و از چرای دام‌ها و از بین‌بردن مراتع و جنگل‌ها و همچنین شکار در این منطقه جلوگیری می‌کند.
دومین قدم مهم مردم محلی ایجاد سایت 7 هکتاری در مراتع روستا بود. طرح حفاظت و تکثیر گونه‌های باارزش جنگلی، مرتعی و دارویی دامنه جنوبی بینالود را به دفتر کمک‌های کوچک تسهیلات محیط زیست جهانی عمران سازمان ملل فرستادیم و از آن استقبال شد. این پروژه امروز با حمایت سازمان ملل و مشارکت و همکاری اهالی روستا انجام می‌شود. در این منطقه گونه‌های گیاهی بومی منطقه در زمین‌های مشخص کاشته شده‌اند و از آن به عنوان ذخیره کشت دیگر نقاط این مراتع استفاده می‌شود. 7 هزار اصله درخت و درختچه و گونه خاص گیاهی در این زمین کاشته شده است. تنها در روز اولی که این سایت راه‌اندازی شد، اهالی روستا حدود 800 درخت در آن کاشتند؛ درختانی که در پلاک شناسنامه‌ای آنها نام کسی که آن درخت را کاشته هم نوشته شده است.» سال‌هاست فعالیت‌های داوطلبانه مردم روستای هزار نفری دیزباد، الگویی برای روستاهای اطراف است؛ از قاسم‌آباد و روستاهای همسایه گرفته تا روستاهایی در زنجان و دیگر استان‌های کشور.
تاریخ: ۱۳۹۸/۱۱/۱۸
گیاه «برموس» دیزباد؛ عامل آتش سوزی ها
«دیزباد وطن ماست»- " برموس " گیاهی در دیزباد است که در تابستان خشک می شود و می تواند مثل انبار باروت عمل کند.
به گزارش دیزباد وطن ماست، با توجه به وفور گیاهان خشکی گریز از جمله برموس (شانه گو) که با قطع بارندگی ها شروع به خشک شدن می کنند، این گیاهان بسیار آتش زا هستند و همانند بنزین عمل می کنند.
هم اکنون سطح کوه ها و باغات را پوشانیده اند. کوچکترین جرقه ای باعث شعله ور شدن آنها می گردد. مهار آتش برموس بسیار دشوار خواهد بود .
متاسفانه طی دو سال گذشته علی رغم هشدار های روابط عمومی که از طریق فضای مجازی و نصب بنر های اطلاع رسانی در سطح روستا به آگاهی عموم رسید، بر اثر بی احتیاطی برخی از هم ده دیاران در چند نقطه دیزباد آتش سوزی رخ داد. چند باغ و قسمتی از کوه ها طعمه حریق شد. شورا ناگزیر شد سهل انگاران را جریمه کند.
اغلب سهل انگاران را دیزبادی های مقیم شهر ها تشکیل می دهند که در تیر و مرداد برای جمع آوری گیلاس به دیزباد می آیند و از آتش زا بودن این گیاه بی خبرند. در جمع بندی که از عوامل آتش سوزی های چند سال گذشته داشته ایم، مهمترین این عوامل عبارتند از :
- نابجا انتخاب کردن محل اجاق چای و غذا
- آتش بازی کودکان در اثر عدم توجه والدین
- آتش زدن گیاهان خشک شده زیر درختان میوه ( بویژه درختان توت ) ، به منظور تمیز کردن سایه انداز آنها، در حالی که روش درست جمع آوری گیاهان خشک شده بوسیله شن کش و بیل می باشد
- آتش زدن سوراخ موش و مار
- آتش زدن نخاله های باغی حاصل از هرس در مجاورت علوفه خشک
گفتنی است در این ارتباط شورا طی سال های گذشته، ده ها بنر تهیه و در نقاط مختلف نصب نموده است و در مجالس عمومی نیز بارها تذکر داده است اما متاسفانه این حوادث تکرار شده است.
امیدواریم این بار همگان احساس مسئولیت کنند و از هم اکنون طی تماس با دوستان و آشنایان این موضوع را یاد آور ی و هم رسانی کنند تا انشاالله در آینده شاهد وقوع چنین حوادثی نباشیم .
علف خیرس یا علف خرس دیزباد
«دیزباد وطن ماست»- علف خرس یکی از گیاهان دیزبادی است که در گویش محلی علف خیرس تلفظ می شود.
به گزارش دیزباد وطن ماست، درخت علف خرس یکی از درختان جنگلی طبیعت دیزباد و پارک گیاه شناسی در دست احداث پیش تخت گاه می باشد
این درخت خار دار در بهار دارای شکوفه های متراکم و انبوه است که زنبور عسل نیر علاقه فراوانی به آن دارد.
درخت علف خرس به عنوان پایه زالزالک استفاده می شود که عاری از خار می باشد، میوه های علف خرس به رنگ قرمز و میوه های زالزالک رنگ زرد دارند.
میوه، گل و حتی برگ های علف خرس و زالزالک دارای خواص داروئی هستند که برخی از انها عباتند از :
- سرشار از ویتامین های گروه ب و ث و همچنین آنتی اکسیدان های قوی
- مقوی قلب و رفع گرفتگی عروق و افزایش جریان خون
- تسکین دهنده اعصاب
- قابض ومفید در درمان اسهال
- اشتها آور
- کاهش دهنده کلسترول بد
لازم به توضیح است این گونه بومی در پروژه حفاظت و تکثیر گونه های با ارزش گیاهی در منطقه پیشتختگاه مورد مراقبت و تکثیر قرار گرفته است.
