دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.
دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.عفیفه خدنگی در تورگردان از دیزباد می نویسد
«دیزباد وطن ماست»- عفیفه خدنگی یکی از نویسندگان سایت معتبر تورگردان است که در مطلبی با عنوان «روستای متمدن و پیشرفته دیزباد در چند قدمی مشهد» به دیزباد وطن ما می پردازد. اگرچه این مطلب نکته جدیدی در باب دیزباد بیان نمی کند اما نوشتار خوبی است و می تواند به عنوان یک متن مناسب در معرفی دیزباد مورد توجه قرار گیرد.
به گزارش دیزباد وطن ماست، این نویسنده می نویسد: دیزباد تنها روستایی است که صد در صدِ مردمش با سوادند و از سال 1312 شمسی مدرسه داشته است. مردم روستا را می توان با جوامع متمدن کنونی مقایسه کرد چون برخورد و تصمیم گیری هایشان نسبت به محیط زیست، منابع طبیعی و روستایشان حکایت از غنای فرهنگی آن ها دارد. این روستای پلکانی، بسیار زیبا و خوش آب و هواست.
روستای دیزباد در نیشابور و چند قدمی مشهد، روستای پلکانی و شبیه به ماسوله است که خوشبختانه اهالی اش به آن وفادار بوده اند و به دلیلِ برخورداری از فرهنگی غنی و پیشرفته، کمر به نابودی روستا و فراموشیِ آن نبسته اند. این روستا، تنها روستایی است که صد در صدِ مردمش با سواد اند و از سال 1312 شمسی مدرسه داشته است. مردم روستا را می توان با جوامع متمدن کنونی مقایسه کرد چون برخورد و تصمیم گیری هایشان نسبت به محیط زیست، منابع طبیعی و روستایشان حکایت از غنای فرهنگی آن ها دارد.
برای اهالی فرهنگ و دوستداران محیط زیست چنین فرهنگی در بین مردم به نوعی حسرت تبدیل شده است. به همین دلیل باورش کمی سخت است که در یک روستا در یکی از شهرستان های نزدیک به مشهد این شرایط ایده آل و جامعه آرمانی به همت خود مردم و با خواست جمعی، بدون هیچ اعمال زور و فشاری شکل گرفته باشد. مردم دیزباد برای محیط زیست، پرندگان، حیوانات و زمین ها ارزش ویژه ای قائلند و تقریبا تمامی زیرساخت های روستا از قبیل برق، تلفن و به زودی گاز را با همت و پیگیری خودشان به دست آورده اند. این پشتکار در امر سواد نیز به همت اهالی روستا بر می گردد. تقریبا تمامی مردم روستا تحصیلات دانشگاهی دارند و آن هایی که ناچار به سکونت در مشهد یا نیشابور و حتی خارج از کشور شده اند ارتباطشان را با روستا قطع نکرده اند و در فصل تابستان و فصل کشت محصولات کشاورزی یا در ویژه برنامه های خاص، همیشه به روستا بر می گردند.
روستای دیزباد بی سواد ندارد
سال 1312 مردم دیزباد، تصمیم گرفتند همانند شهرهای بزرگ ایران مدرسه دار شوند ولی مسئولان استان با آن ها همکاری نمی کردند. بعد از نامه نگاری های متعدد، به دلیل نبودِ بودجه، با دخواست آن ها موافقت نشد. باز هم اهالی آستین هایشان را بالا زدند و با هزینه شخصی مدرسه ای ساختند و در مکاتبه با آموزش و پرورش خودشان هزینه حق و حقوق معلم را به عهده گرفتند. اولین مدرسه دیزباد به این شکل آغاز به کار کرد. این تلاش ها زمانی نتیجه داد که در سال 1348 یا به قولی سال 1351 یونسکو این روستا را به عنوان منطقه ای که تمام مردمش با سواد هستند اعلام کرد. روستای دیزباد هم اکنون 250 معلم بازنشسته و فارغ التحصیلان متعددی از دانشگاه های ایران و دانشگاه های معتبر جهانی مثل هاروارد آمریکا دارد.
جاذبه های روستای دیزباد چیست؟
آب و هوای روستای دیزباد مطبوع و خنک است. این منطقه در تابستان ها مقصد بسیاری از مردمی است که از گرمای شهرهایی مثل مشهد فرار کرده و به آنجا پناه می برند. بادهای شدید منطقه و شرایط اقلیمی به این وضعیت آب و هوایی کمک زیادی کرده است. روستای دیزباد بالا، در ارتفاع 2000 متری از سطح دریا، حدودا 10 درجه خنک تر از مشهد است و به همین علت تابستان ها بسیاری از مشهدی ها یا آن هایی که به تور مشهد آمده اند، آن جا را برای تور طبیعت گردی انتخاب می کنند.
روستای دیزباد میان چشمه سارهای فراوان و رودخانه ها قرار گرفته و درختان سرسبز و باغستان های پر رونقی را شکل داده است. در روستای دیزباد 150 چشمه وجود دارد که در برابر هر یک، استخری زیبا جلوه گری می کند. بعضی از چشمه ها در داخل روستا قرار دارند و عموم مردم می توانند از آن ها استفاده کنند ولی بعضی از این چشمه ها متعلق به باغ های خصوصی است. اگر مسیرِ خاکیِ کنار چشمه مرکزی روستا را بگیرید و بالا بروید، بعد از تقریبا 15 دقیقه پیاده روی، به آلاچیق ها می رسید. در این منطقه نمای پلکانی روستا کاملا پیداست و بیشتر امکانات گردشگری در آنجا راه اندازی شده است. بقایای یک قلعه سنگی نیز در نوک کوهِ روستای دیزباد به چشم می خورد که علاقمندان به جاذبه های تاریخی را برای بیشتر بالا رفتن ترغیب می کند. در میان بعضی باغ ها، تخت هایی قرار گرفته و به گردشگران اجاره داده می شود.
در لابلای درختان لانه های رنگارنگی به چشم می خورد که اهالی برای پرندگان تعبیه کرده اند. حتی میان استخرهای روستا نیز تخته چوب هایی قرار گرفته تا پرندگانی که شنا نمی کنند بتوانند بر آن ها نشسته و آب بنوشند. می توان تصور کرد که پرندگان در این روستا چه احساس امنیتی دارند و صدای چهچهه و آوزاشان در سحرها چه سر و صدایی در روستا به پای می کند. اهالی روستا عاشق پرنده ها هستند. حتی خانه ها نیز آشیانه پرنده دارد. این پرنده ها کود مزارع را نیز تامین می کنند.
علاقه مردم دیزباد به محیط زیست
مردم دیزباد علاوه بر پرندگان با سایر حیوانات نیز دوستی عجیبی دارند و این دوستی برایشان نفع دو طرفه داشته است. برای مثال به جای شخم زدن زمین با تراکتورهای مکانیکی که منجر به سست شدن خاک می شود، اجازه ورود گرازها به زمین هایشان را داده اند. برای گرازها در زیرِ زمین سیب زمینی یا آلوی قطره طلا قرار می دهند تا آن ها با پوزه شان خاک را زیر و رو کنند و به روش سنتی برایشان شخم بزنند.
علاقه مردم دیزباد به محیط زیست تا آنجا است که هر سال، بخشی از یارانه شان را برای حفاظت از محیط زیست به یگان مردمی حفاظت از محیط زیست روستایشان تحویل می دهند.
از المان های مشهور روستای دیزباد نقش یک DNA پیچ خورده است که یک قلم و یک آشیانه پرنده بر آن قرار گرفته است. این سازه اشاره به ژن خاص مردم دیزباد در زمینه علم و سطح فرهنگی آن ها دارد. مردم روستای دیزباد از قدیمی ترین مردمی هستند که زباله هایشان را تفکیک می کرده اند و هنوز هم اهمیت زیادی به تمیزی شهر می دهند. اهالی به هیچ وجه در روستا زباله نمی اندازند و نسبت به این موشوع به گردشگران نیز سخت گیرند پس یادتان باشد اگر به دیزباد رفتید از سطل های مکانیزه و سرویس های بهداشتی متعدد که با کمک هزینه های مردمی در سطح شهر جای گرفته اند، استفاده کنید و با کاستن از زباله ها به محیط پاک روستا کمک کنید.
محصولات ارگانیک روستای دیزباد
مردم دیزباد به دلیل زنده نگه داشتن خاک و حفظ چشمه های پرآب روستا، میوه ها و محصولاتی ارگانیک تهیه می کنند. مهم ترین میوه در باغ های دیزباد گیلاس و بعد از آن سیب، زردآلو، آلبالو و هلو است که به ندرت سم پاشی می شود. در این منطقه‌ی سردسیر، آفت کمتری نسبت به مناطق گرمسیر وجود دارد و به همین دلیل باغداران بیشتر مواقع، محصولات را سمپاشی نمی کنند و محصولاتی کاملا ارگانیک تولید می کنند. این محصولات به مناطق مختلف استان، ایران و جهان صادر می شود.
مناطق اطراف روستای دیزباد حفاظت شده است و چیدن گیاهان دارویی و خودروی، از ریشه ممنوع است. شکار هم در این مناطق ممنوع است و همه این تلاش ها در جهت حفظ منابع طبیعی و محیط زیست با پیگیری مردم روستا صورت گرفته است. این مردم تا آنجا به حفظ منابع اهمیت می دهند که زمانی که متوجه شدند دام هایشان در حال نابودی مراتع هستند از تعداد آن ها کاستند. روستای دیزباد سابقا 25 گله داشت ولی آن هارا به یک گله کاهش دادند، چرا که دام ها معمولا تمام پوشش گیاهی مراتع را می خوردند و این موضوع زمین را لخت کرده و آن را سست می کرد. در نتیجه به کمترین ریزش باران، احتمال سیل و تخریب سایر زمین ها زیاد می شد. مردم دیزباد برای جلوگیری از سیل و حفظ زمین های روستا اقدامات زیادی انجام داده اند.
آداب و رسوم مردم دیزباد
در شبِ آخر بهمن ماه مراسم چیله بجست در دیزباد به عنوان نوعی جشن شکرگزاری برگزار می شود. این جشن که بی شباهت به جشن چهارشنبه سوری و سایر جشن های باستانی ایرانی نیست در حال فراموش شدن بود ولی از سال 93 به لطف شورای روستا و مردم دوباره احیا شد.
مراسم نوحصار دیزباد از مشهورترین رسوم اهالی دیزباد است. در آخرین جمعه ماه مرداد مردم روستا برنامه شرح سلوک و معراج عارفانه برگزار می کنند و هفت وادی عشق را در دره نو و قلعه حصار طی می کنند. در این مراسم نه تنها خود ساکنین روستا که آن هایی که به شهرها مهاجرت کرده اند نیز شرکت می کنند. حتی بعضی از مردم قدیمی روستا از خارج از کشور نیز برای این مراسم به کشور باز می گردند. دره نو دره ایU شکل است که بخش اول مراسم یعنی 2 وادی در آن برگزار می شود. 5 وادی دیگر نیز در قلعه حصار که از روستا کمی دورتر است ادامه پیدا می کند. این رسم آدمی را به یاد عطار نیشابوری می اندازد که او هم زادگاهش همین شهر نیشابور بود؛ هفت شهر عشق را عطار گشت، ما هنوز اندر خم یک کوچه ایم.
روستای دیزباد چه امکانات گردشگری دارد؟
در روستای دیزباد انواع امکانات گردشگری مثل آلاچیق، باغ رستوران، اقامتگاه، سرویس های بهداشتی متهدد و غیره راه اندازی شده است. با این همه گردشگران باید در خصوص ممنوعیت های روستا مثل کندن گیاهان دارویی، ریختن زباله، شکار و غیره دقت داشته باشند و به محیط زیست روستا آسیب وارد نسازند.
چطور به روستای دیزباد برویم؟
روستای دیزباد در 75 کیلومتری مشهد قرار گرفته و برای دسترسی به آن باید مسیری پر پیچ و خم و در بعضی قسمت ها خطرناک را پشت سر بگذارید. وارد جاده نیشابور که می شوید، توربین های بادی نشانگر روستای بادها و دیزباد است. بعد از عبور از رباط فخر داوود در 62 کیلومتری مشهد، باید به سمت راست جاده بروید و 13 کیلومتر دیگر تا روستا برانید.
برای رزرو تور نیشابور یا تور ارزان قیمت به تمامی مقاصد ایران و جهان، با تورگردان همراه باشید.
