دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.
دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.گزارش سایت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از دیزباد
«دیزباد وطن ماست»- منظور معرفی روستا همراه با تصاویر ضمن بیان مزیت ها، چالش ها و فرصت ها می باشد.
معرفی دیزباد علیا:
روستای دیزباد بالا از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی است. جمعیت این روستا 1320 نفر است که 329 خانوار را شامل می شود. آمار ساکنین در زمستان بدلیل دسترسی دشوار به سوخت کمتر می شود. درجه حرارت روستا در زمستان امسال به نزدیک 20 - درجه هم رسیده است. مذهب مردم این روستا عمدتا اسماعیلیه و شیعه اثنی عشری است و مردم آن غالبا تحصیلکرده هستند.
براساس اظهارات رییس فعلی شورای روستا (جناب آقای گنجی) قدمت این روستا قریب به 1000 سال قبل بر می گردد و از 450 سال قبل مکتب خانه در آن دایر شده است. سال 1313 کلنگ اولین مدرسه در روستا زده شده و در سال 1318 به بهره برداری رسیده است. اولین مدرسه غیرانتفاعی ایران در این روستا تاسیس شده که در سال 1320 پس از دو سال به دولت واگذار گردیده است. اولین معلم در این روستا با حقوق مردمی تدریس می نمود. در سال 1332 اولین دبیرستان در دیزباد تاسیس می شود. سال 1353 آمار دانش آموزان 480 نفر بوده و در برهه ای از تاریخ این تعداد تا 680 نفر هم رسیده که از روستاهای مجاور همانند چناران، چشمه خسرو، علی آباد(علی کوری)، ازغد، دیزباد پایین، امام تقی، قاسم آباد، قلعه وزیر و حصار برای تحصیل به این روستا می آمدند. در سال 1351 این روستا به عنوان روستای باسواد معرفی شد که در آن بی سوادی ریشه کن شده است. روستا 250 معلم بازنشسته دارد و قریب به 300 دکتر و مهندس به جامعه معرفی نموده است.
از جمله شاخص ترین میوه های روستا می توان به گیلاس، گلابی، زردآلو، آلو، گردو و سیب اشاره نمود. حدود چندین سال است که گیلاس دیزباد با حدود 27 درصد قند رتبه اول را به لحاظ کیفیت در کشور دارا می باشد و در سال 94 حدود 600 تن از آن صادر شده است.
در روستا حدود 400 راس گوسفند وجود دارد و در آن گاوی وجود ندارد. تعداد محدودی از اهالی روستا از الاغ استفاده می کنند.
بدلیل اختلاف سطح دیزباد با مشهد و وجود 1100 متر ارتفاع روستا تا پلیس راه مشهد، این روستا جزو مرتفع ترین روستاهای استان می باشد و این باعث می شود که اختلاف دمای آن با مشهد زیاد باشد.
اولین یگان حفاظت مردمی در سطح این روستا مشغول فعالیت می باشد که حقوق آن از طریق اهالی روستا تامین می گردد و وظیفه حفظ محیط زیست و منابع طبیعی و تامین امنیت روستا را برعهده دارد و کیوسکی از سوی منابع طبیعی به همین منظور در سطح روستا نصب شده است. 8
صنایع دستی روستا در گذشته پارچه بافی انواع پارچه ها، دستکش، نمدمالی برای زیرانداز، جوراب پشمی و... بوده ولی درحال حاضر روستا کمتر صنایع دستی دارد. صنایع چوبی در روستا وجود داشته که بعضا در پنجره ها مورد استفاده قرار گرفته است. البته در سالیان اخیر نصب پنجره های آهنی در برخی خانه های روستا کمی سیمای بومی روستا را دچار تغییر نموده است.
گیاهان و گل های دارویی زیادی در روستا وجود دارد که بیش از 150 گونه را شامل می شود. قبلا افراد برای استفاده از گیاهان دارویی آنها را از ریشه خارج می کردند ولی در حال حاضر جلوی این کار را گرفته شده و کوه پوشیده از این گیاهان است.
در این منطقه شکار ممنوع است. این منطقه کبک و بزکوهی وجود دارد. در سال گذشته محیط زیست پرندگانی نظیر چکاوک را در این روستا رها کرد.
از جمله مراسم اصلی این روستا، مراسم نوحه سار است که براساس یک سنت قدیمی در یک روز و در آخرین جمعه مردادماه مردم اعم از مرد و زن صبح حرکت خود را با صلوات و ذکر رباعی آغاز نموده و تا چشمه ای که روستاییان آن را مقدس می دانستند حرکت می کنند. این چشمه سردترین چشمه روستا است و آب آن به 4 درجه هم می رسد. غذای محلی مورداستفاده در این مراسم در گذشته فقط آبگوشت بود. در حال حاضر غذاهایی که در این مراسم درست می کنند متفاوت شده و غذاهایی نظیر جوجه، مرغ، پلو گوشت و یک عده ای هم بطور سنتی آبگوشت درست می کنند. تمام افراد دیزبادی در سراسر دنیا سعی می کنند حتی المقدور در این مراسم حضور داشته باشند.
مزیت ها چالش ها فرصت ها:
از ویژگی های روستا و جاذبه های مهم گردشگری در آن می توان به معماری و بافت اصلی و سنتی روستا با خانه های پلکانی و بوستان و طبیعت روستا اشاره نمود. خانه های پلکانی مشرف به بوستان و رودخانه هستند. این بوستان روستایی در نوروز 93 توسط سرکار خانم ابتکار ریاست سازمان محیط زیست مورد بازدید قرار گرفته و طی
آن نهالی توسط ایشان در بوستان کاشته شده است. افراد و شخصیت های زیادی در این بوستان نهال کاشته اند که پلاک هر یک از آنها به نامشان ثبت شده است. این بوستان 7 هکتار مساحت دارد. درخت های بوستان کاج، سرو، زبان گنجشک، اقاقیا، اورس، ارغوان و توت هستند. در بوستان روستا برج و نمادی که مربوط به فرهنگ 80 ساله دیزباد هست نصب شده است. المان قسمت پایین برج نشانه امنیت، قسمت بالاتر آن شبکه هایی وجود دارد که آشیانه پرندگان هست و در قسمت بالایی برج برشی از فرهنگ فرانسه است. به نوعی کاربرد اصلی برج زیست محیطی و حفاظت است. از بالای برج منظر و نمای پلکانی روستا کاملا قابل مشاهده است و پرندگان آن را به عنوان آشیانه خود نیز مورد استفاده قرار می دهند. علاوه بر چشم انداز طبیعی و منظر زیبای بوستان در روستا 9
کوهپیمایی از دیگر انگیزه های ورود گردشگران به این روستا می باشد. تعداد 30 سرویس بهداشتی در روستا احداث شده است.
گردشگران معمولا در طول سال و عمدتا در آخر هفته ها به روستا سفر می کنند و گردشگران کمتری در زمستان و عمدتا برای کوهنوردی به روستا سفر می کنند. درحال حاضر گردشگرانی که به روستا سفر می کنند گردشگران کمتر از یکروز هستند. گردشگران فعلی در صورت تمایل به اسکان با هماهنگی همان فردی که بعنوان یگان
حفاظت روستا تعیین شده، در خانه های اهالی ساکن می شوند. از سوی دیگر خانه های روستا شرایط تبدیل شدن به اقامتگاه های بوم گردی را دارا می باشند که نیاز به حمایت و تسهیلات برای اجرای آن دارند. براساس آمار موجود در روز 13 فروردین دو سال گذشته قریب به 600 نفر گردشگر وارد روستا شده اند و روزهای جمعه در
تابستان حدود 100 الی 150 مسافر وارد روستا می شوند. در این روستا تقاضای برای راه اندازی اقامتگاه بوم گردی وجود داشته ولی بنا بر ملاحظاتی تا کنون هیچ موردی به بهره برداری نرسیده است.
مشکلات و موانع مرتبط با توسعه گردشگری در روستا:
لازم به ذکر است که، ظاهرا پیش از این روستای بوژان از روستاهای حوالی نیشابور، در این استان به عنوان روستای هدف گردشگری تعیین شده بوده و سوالی که برخی کارشناسان داشتند دلیل این انتخاب و جابجایی این دو روستا با هم به عنوان روستای هدف با وجود دارا بودن پتانسیل گردشگری در روستای بوژان بود.
عدم صدور مجوز برای متقاضیان اقامتگاه بوم گردی با وجود تقاضا برای این امر در روستا پیشنهادات:
با توجه به ظرفیت های این روستا که در بالا اشاره شد، پیشنهادات ذیل را برای توسعه گردشگری روستایی و اشتغالزایی در این روستا می توان مطرح نمود:
- از آنجاییکه برای برنامه ریزی جهت توسعه گردشگری در هر مقصد گردشگری، اطلاع از آمار گردشگران فعلی آن منطقه به تفکیک داخلی و خارجی حائز اهمیت است، پیشنهاد می گردد یک فرم با ذکر مشخصات برای ثبت آمار تعداد گردشگران ورودی به روستا تدوین و از طریق نگهبان و مامور یگان حفاظت روستا مستقر در کیوسک تکمیل و بصورت فصلی به اداره میراث فرهنگی شهرستان نیشابور ارسال شود.
- نظر به وجود گیاهان بی شمار دارویی در سطح روستا، پیشنهاد می گردد زمینه تولید، بسته بندی و عرضه و فروش این گیاهان توسط مردم محلی در ضمن آموزش اولیه و تامین امکانات مورد نیاز آن فراهم تا بسترسازی برای ورود گردشگران سلامت به روستا با هدف استفاده و خرید این گیاهان طبیعی درمانی و نیز 10 اسکان موقت در روستا جهت استفاده از محیط طبیعی و هوای پاک و شفابخش آن صورت پذیرفته و هدف ایجاد تولید و اشتغال در روستا محقق گردد.
- جاذبه اصلی روستا بوستان آن است که می توان به منظور افزایش ورود گردشگران به این روستا به عنوان یک روستای هدف گردشگری، برای مسیر این بوستان تا چشمه ها یک مسیر پیاده وری با احداث کمپینگ یا تعدادی آلاچیق، سطل زباله و امکان پذیرایی با چای و نوشیدنی را با مشارکت مردم محلی فراهم نمود. انجام این کار باید بصورت منسجم و سازماندهی شده و درصورت لزوم تسهیل در تغییر کاربری بخشی از زمین ها و باغ های روستا صورت پذیرد. مسیر را می توان طوری طراحی نمود که 30 سرویس بهداشتی موجود در روستا، در حاشیه طول مسیر قرار گیرند و تمام این سرویس به فراخور وضعیت آنها تجهیز شوند.
- بافت سنتی و وضعیت پلکانی خانه های آن از جذابیت های روستا به شمار می آید، لذا مرمت و احیای این بناها بر جذابیت روستا برای گردشگران افزوده و زمینه ورود گردشگران و افزایش اشتغال در روستا را بیش از پیش فراهم می سازد ارائه تسهیلات برای بهسازی و مرمت روستا از اعتبارات میراث فرهنگی و بنیاد مسکن می تواند راه حل مناسبی برای اجرای این امر باشد.
- روستا پتانسیل تبدیل بناهای قدیمی به اقامتگاه های بوم گردی را دارد تا هم بافت سنتی و معماری روستا حفظ شده و هم گردشگران را تشویق به ماندگاری در روستا نماید، لذا موافقت با احداث این بناها و ارائه تسهیلات این طرح به روستاییان با توجه به وجود تقاضا برای این امر ، می تواند در دستور کار قرار گیرد. با توجه به ضربتی بودن طرح و انتخاب این روستا به عنوان هدف؛ حذف یا کاهش بروکراسی و فرایندهای اداری غیر ضرور باید مورد عنایت قرار گیرد. از سوی دیگر آموزش های اولیه به اهالی برای اجرای این طرح در روستا نیاز هست از ظرفیت اهالی تحصیلکرده این روستا برای توجیه سایر ساکنین می توان استفاده نمود.
اسامی تیم اعزامی به استان :
- سید مهدی یاسینی (معاونت گردشگری)
- محسن طوسی (معاونت میراث فرهنگی)
- مهرداد شرافت (معاونت صنایع دستی)
- پروانه اسکاش (نماینده انجمن های میراث فرهنگی)
- حسن سدیدی (نماینده سمن های استان خراسان شمالی)
