دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.
دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.راه کارهای مقابله با خشکسالی در دیزباد بالا
«دیزباد وطن ماست»- استان خراسان رضوی در مناطق مختلف دارای شرایط اقلیمی متفاوت است اما به صورت کلی این استان جزء مناطق نیمه خشک کشور محسوب می شود.
به عبارت دیگر کم آبی در این استان موضوعی دائمی است و خشکی از ویژگی های بارز اقلیمی نواحی خشک و نیمه خشک می باشد، آنچه که هم اکنون در استان خراسان و کشور اتفاق افتاده پدیده خشکسالی است که ممکن است در هر منطقه ای و با هر شرایط آب و هوائی اتفاق بیفتد و معمولا به صورت تناوبی و در دوره های خاص تکرار می شود و حتی در زمان حضرت یوسف و کورش نیز اتفاق افتاده است.
متاسفانه ما اکنون نه تنها با پدیده گذرای خشکسالی روبرو هستیم بلکه با تغییر تدریجی اقلیم نیز مواجه شده ایم که به مراتب از خشکسالی بدتر است به عبارت روشن تر در تغییر اقلیم علاوه بر میزان بارندگی سایر پارامتر های اقلیمی نیز در شرف تغییر هستند به عنوان مثال در دیزباد اغلب بارش های زمستانه از برف های سنگین به باران تبدیل شده اند.
همچنین مدت زمان و پراکنش آنها نیز تغییر کرده لذا امکان نفوذ به زمین کاهش یافته و آب از دسترس خارج می شود. از طرفی از تعداد روزهای یخبندان و هوای ابری کاسته شده و هوا نیز نسبت به گذشته گرمتر می شود. در نتیجه مقدار زیادی از بارندگی ها تبخیر و دو باره به آسمان بر می گردند (بیش از 70 در صد) لذا راه و چاره ای جز مدیریت بحران وجود ندارد. بویژه اینکه آب هیچ جایگزینی ندارد.
اگر چه میزان بارندگی امسال دیزباد از اول مهر تا کنون بیش 300 میلی متر بوده و رکوردی جدید در بیست سال اخیر بوده است و دیزبادی ها باید خدای را سپاسگزار باشند و شکر نعمت کنند اما باید قبول کرد که این یک تر سالی تصادفی است و ما در همان اقلیم نیمه خشک خراسان قرار داریم. بهتر است مردم دیزباد اطلاعات لازم را در این مورد داشته و به همان شرایط دائمی بیندیشم و به راه کارها ی مقابله با آن توجه جدی داشته باشیم.
از این جهت برای مقابله با خشکسالی و تغییر اقلیم راه کارهای زیادی وجود دارد که در اینجا به آنهائی که در دیزباد قابل اجرا و کاربردی تر هستند اشاره می کنیم سایر موارد در فرصت های آینده به اطلاع رسانی می شود:
- به منظور نفوذ بارندگی ها به عمق زمین و کاهش تبخیر ضرورت دارد پوشش کوه ها را حفظ و احیاء کنیم و در صورت تامین اعتبار کوه ها را جنگل کاری نمائیم در این صورت آب چشمه ها و قنوات دیزباد بیشتر و پایدارتر می شود و هوا سردتر شده و طول دوره آبیاری اضافه می شود. این کار از گرد و خاک جلوگیری کرده و از طوفان های شنی که در برخی نقاط مملکت گریبانگیر آن هستند جلوگیری می شود. این پروژه در روستای گردشگری دیزباد یکی از مهمترین ضروریات است. از طرف دیگر منافع اجرای این طرح به روستاهای اطراف نیز می رسد زیرا آب شرب روستاهای حصار، قاسم آباد و علی آباد از رودخانه دیزباد تامین می شود و همچنین منبع تغذیه چاه های عمیق دیزباد پایین از دیزباد بالا می باشد (میانگین بارندگی دیزباد پایین ،حصار و قاسم آباد بسیار کمتر از دیزباد بالاست)
- به تعادل دام و مرتع توجه ویژه داشته باشیم و اجازه ندهیم گله های اطراف به حریم دیزباد تجاوز نمایند البته این کار از ابتدای شروع به کار شورای جدید اجرا شده و در طول سال گذشته با استفاده از یگان حفاظت دیزباد و پشتیبانی مردم برای نخستین بار در تاریخ دیزباد مراتع دیزباد به فروش نرسیده و هیچ گله ای به حریم دیزباد تجاوز نکرده است.
- با توجه به افزایش گرمای تابستان، در سال گذشته سر شاخه های درختان گیلاس در بسیاری از نقاط دیزباد به دلیل تف بادهای تابستان (بادهای گرم) دچار سوختگی شده بود و برگ ها سوخته و میوه ها نامرغوب شده بودند. این مشکل بیشتر در باغاتی اتفاق می افتد که اطراف آنها باز می باشند. به منظور کاهش خسارت تف بادهای تموز و ایجاد هوائی سردتر در داخل باغ، کاهش جریان هوا، در نتیجه کاهش تبخیر و تعرق از باغ و همچنین طولانی تر شدن دوره آبیاری در اطراف باغات به خصوص کلاته ها و باغاتی که در کنار کوه ها قرار دارند ضرورت دارد. درختان بلند قد بکاریم، استفاده از گونه های گردو، توت و سنجد و . . . مناسب می باشد. البته در نقاط دورتر کاشت بوته انگور نیز خوب است زیرا انگور به خشکی مقاوم می باشد و محاسن زیادی دارد. حفظ درختان بید و سپیدار و اشن بازه راه و نوحصار و همچنین درختان حاشیه رودخانه و کال ها نیز ضروری است.
- با توجه به اینکه در زمستان آب دیزباد مورد استفاده قرار نمی گیرد و از دسترس خارج می شود. لذا پیشنهاد می شود هر دیزبادی در محل باغ های بزرگترخود اقدام به احداث استخر ذخیره آب زمستانه نماید تا همگی بتوانند در تابستان از اب ذخیره شده به عنوان اب کمکی از ان استفاده نمایند. افزون بر این عمق سنگ کف (لایه نفوذ ناپذیر) در دیزباد بالاست و میزان آب سفره های زیر زمینی قابل استحصال کم می باشد و پایداری آب چشمه ها، قنوات و رودخانه از پایداری کافی برخوردار نیستند.
- با توجه به اینکه اغلب باغهای دیزباد در اراضی شیب دار قرار دارند با استفاده از استخرهای ایجاد شده در بالای باغ (بند 4) می توان از سیستم آبیاری قطره ای استفاده کرد. در این صورت با استفاده از نیروی ثقلی از هزینه اجرای سیستم قطره ای کاسته می شود. البته در درختان بزرگتر ترکیبی از سیستم قطره ای و آبیاری تشتکی مناسب تر است.
- در حال حاضر اغلب باغهای دیزباد با روش غرقابی ابیاری می شوند بهتر است از اواخر خرداد به بعد با ایجاد تشتک در اطراف درخت فقط آن قسمت را آبیاری نموده و در سایر قسمت ها فقط به عنوان رابط استفاده شود.
- به منظور کاهش تبخیر از سطح باغ بهتر است پای درختان با کاه و کلش و برگ درختان پوشش داده شود. البته انجام این کار در زمان آبیاری زحمت بیشتری را ایجاد می نکند. جمع آوری علف های هرز نیز ضروری است، استفاده از پوشش پلاستیکی نیز در مواقع اضطراری مفید می باشد.
- استفاده از کود شیمیایی سولفات پتاسیم موجب مقاومت درخت در مقابل خشکی می شود. استفاده از کودهای میکرو بویژه آهن، روی، بر، منگنز، منیزیم و . . . ضروری است. استفاده از سایر کودها نظیر فسفات آمونیوم در زمستان و پاییز در حد لازم ضروری است. کود اوره فقط در اوایل بهار استفاده و بین مدارهای آبیاری و به مقدار کم تقسیط شود. و از اواخر اردیبهشت به بعد از این کود استفاده نشود. استفاده از کودهای گوگردی در اراضی آهکی و ph بالا نظیر پیش قجقر، کمر زرد، قسمت هائی از بازه چپ و رودخانه ضروری است.
- استفاده از کودهای آلی بویژه ورمی کمپوست بسیار مناسب است. ورمی کمپوست نوعی کود آلی است که از فعالیت نوعی کرم خاکی به دست می آید. ورمی کمپوست مجموعه ای از فضولات کرم به همراه مواد آلی تجزیه شده و اجساد کرم هاست که برای درختان ارزش غذائی فراوانی دارد. این کود یکی از غنی ترین کودهای آلی بیولوژیک دنیاست که فاقد تخم علف هرز، دارای عناصر ماکرو و میکرو بالا و قابلیت نگهداری خوب آب در خاک می باشد و در حال حاضر در مشهد و نیشابور تولید می شود. البته باید توجه کرد که این کود را از مراکز شناخته شده و مورد اعتماد خریداری نمائیم تا ناخالصی نداشته باشد.
- در کاشت نهال دقت کرده و چاله ها را عمیق حفر کنیم و سپس آنرا با مخلوط مواد آلی و خاک مناسب پر کنیم.
- در صورت امکان آبیاری بعد از ظهر و یا شب و یا صبح زود انجام گیرد.
- تعداد درخت با میزان آب تناسب داشته باشد و کاشت درخت اضافی مناسب نمی باشد.
- با انجام هرس خواب در پاییز و زمستان شاخه های آلوده و اضافی درختان را کم کنیم.
- با هرس سبز شاخه های طویل را کوتاه و سعی شود سطح سبز درخت کمتر شود.
همه شاهد هستیم که سال به سال بدتر از گذشته می شود باید مشکل را خیلی خیلی جدی بگیریم ودست بالای دست نگذاریم وکاری انجام بدهیم