دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.
دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.قله ای به نام قوچگرد دیزباد وجود ندارد
«دیزباد وطن ماست»- یکی از دیزوندان در متنی در باب قله قجغر دیزباد می نویسد: هر وقت به بازه ی چپ می روم از دیدن لوکه لذت می برم و تنها قله ی دیزباد یعنی قجقر را هم از پهلویش می بینم باز هم لذت می برم ولی با خودم می اندیشم که چرا با این همه تلاش دهیاران عزیزم و دست اندر کاران روستاییان نام قوچگرد را جایگزین کردهاند؟
دلیلش مصالحه گری و عدم عزت نفس و جهل است و بس!
هیچ عکس العملی نشان نمی دهند تنها سند قدیمی ما دیوان خاکی خراسانی ست که از قجقر نام برده، درست نیست این نام بومی و اصیل دیزبادی را در نوشته های مان هم به بوته ی فراموشی بسپاریم. دست کم شورای محترم اگه در توان دارد نام زیبای قجقر را که آشنای دیرینه ی ماست را بصورت تابلو در کنار نام کنونی قوچگرد نصب نماید و همان شعر زیبای خاکی خراسانی را در زیر آن تابلو بنویسند تا هنگامی که کوهنوردان به آن قله ی پرافتخار مان صعود می کنند با نام اصیل و هویت دیزبادی بودنمان هم آشنا شوند. همچنین درست است که لوکه مانند آن قله نیست ولی از سمت روستاییان بصورت قله دیده می شود نامش را هم بر فرازش نصب نمایند، به دیزبادی بودنمان عشق می ورزیم.
من به خودم می بالم که دیزبادی هستم در روستایی چشم به جهان گشودم که دو فرقه ی شیعی در آن باهم زندگی می کنند و وصلت قوم و خویش دارند، اگر کدورتی بین شأن بوده از ناحیه بیگانگانی بود که رسوخ پیدا کرده بودند و این هم مهم نیست چون آنچه که می دانم دلهای همگی خوب و مهربان ست روستایی ست که بزرگان نام آوری زیسته اند از قدیم تا به حال از جمله خاکی خراسانی، خراسانی فدایی، که به عقیده من بهتر بود به نام خاکی دیزبادی، فدایی دیزبادی معرفی می کردیم، از عارفانی نامدار بودند، نویسندگان بزرگواری مانند دکتر سیدجلال حسینی بدخشانی، پروفسور شاهرخ میرشاهی، که آثارشان به چاپ رسیده، شاعرانی توانا مانند میرنامک، محمد میرشاهی(صمیم) یا مهندسانی مانند، مهندس عباس حسینی بدخشانی، مهندس حسن کردی و... داریم اینان همگی دیزبادی آمد مایه سرافرازی ولی دوست دارم همانطوری که دیوان حافظ شیرازی یا شاهنامه فردوسی طوسی، خیام نیشابوری، مولوی بلخی و غیره در خانه هایمان کم و بیش دیده می شود آثار نویسندگان مان اگه در دسترسم آن نیست دست کم اشعار شاعران دیزبادی که دهیاران هم هستند در خانه هایمان باشد و نشانی از این بزرگواران را هم داشته باشیم، تا زینت بخش قسمتی از خانه هایشان گردد.
«دیزباد وطن ماست» از این پیشنهاد استقبال کرده و امیدواریم که این رویکرد در دیزباد روزی به پایان برسد که اگر روستاهای اطراف دیزباد نامی را برای یک منطقه برگزیدند این بدین معناست که ما نیز باید از آن روال تبعیت کنیم و یا به نام دیگران به عنوان نام پذیرفته شده بنگریم. قجغر یعنی هویت دیزبادی و امیدواریم قبل از آنکه زیاد دیر شود این موضوع درک شود.
سفر پدیا هم دیزباد را معرفی کرد
«دیزباد وطن ماست»- معرفی دیزباد در تمام کانال های ارتباطی یکی از محورهای فعالیت روابط عمومی و علاقه مندان دیزبادی است.
طی چند یادداشت گذشته برخی از این معرفی ها را ارائه کردیم. در این معرفی نیز سری به سفر پدیا می زنیم و نگاه آن سایت را به دیزباد ملاحظه می کنیم.
اصالت خبر و مطلبی که در وبلاگ ها، فروم ها، کامیونیتی های محتوایی و سایر رسانه های اجتماعی مطرح می شود گاهی حتی از سایت های رسمی بیشتر است.
دیزباد: دیزباد علیا
اطلاعات کلی
کشور: ایران
استان: خراسان رضوی
شهرستان: نیشابور
بخش: بخش زبرخان
دهستان: اردوغش
نام محلی: دِزباد
نام های قدیمی: قصرالرّیح، چهل اشکوب، دژ آباد، دزباد
سال بنیاد: جزء قلاع اسماعیلیه
مردم
جمعیت: ۵۰۰ در سال ۱۳۸۱
زبان محاوره: فارسی، (گویش نیشابوری)
مذهب: شیعه دوازده امامی - شیعه اسماعیلی
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا: ۱۷۵۰ متر
آب و هوا
بارش سالانه: ۴۰۰
اطلاعات روستایی
ره اآورد: گیلاس و آلبالو، گردو، گیاهان دارویی.
وب‌گاه رسمی: http://www.adelweb.ir
جملهٔ خوش آمد بر تابلوی ورودی روستا
به بزرگترین روستای اسماعیلی نشین ایران خوش آمدید. به نگین بینالود خوش آمدید.
اهلاً و سهلاً بالقریة قصرالرّیح
دیزباد نام یک روستا (دیزباد بالا) و یک شهر (دیزباد پایین) و منطقه ای در شهرستان نیشابور در بخش زبرخان است. شغل اکثر مردم دیزباد باغداری -به شکل نوین- است.روستای دیزباد که بر روی دامنه به صورت شرقی _ غربی استقرار یافته از نوع پلکانی است؛ واقع در دامنه های جنوبی رشته کوههای بینالود است.
ویژگی ها
مذهبی
اهالی این روستا از پیروان مذهب اسماعیلیه و اثنی عشری هستند. پیروان شیعه اثنی عشری در بالا ده و میان ده و پیروان مذهب اسماعیلیه در پایین ده در دو محله اصلی دیزباد زندگی می کنند. روستا دارای سه قبرستان است. در دو قبرستان پایین و بالا دفن شدگان به طور یکدست از یکی از دو مذهب رایج در روستا هستند که به نظر می رسد به علت بعد مسافت قبرستانها از یکدیگر جدا شده باشند. مردم دیزباد که به صورت مهاجر در شهرهای مشهد، نیشابور و تهران زندگی می کنند به هیچ وجه از موطن اصلی خویش جدا نشده و در مراسم خاصی چون فصل برداشت محصول و مراسم مذهبی "نوحصار" که در هفتــه آخـر مــرداد برگزار می شود گردهم می ایند .نوحصار دیزباد نام مراسم مذهبی است که در جمعه آخر مرداد هر سال توسط هر دو گروه اسماعیلیه و اثنــی عشـری در منطقه ای به همین نام برگزار می شود. اهالی این روستا که معتقدند اسب علی از ایـن منطقه گذر کرده است همه ساله در روز یاد شده با قربانی کردن گوسفند در پای چشمه و توزیع گوشت آن بر این بـاورند کــه آب چشمه زیاد می شود.
فرهنگی
تأسیس مدرسه ناصرخسرو دیزباد در سال ۱۳۱۲
در سال ۱۳۴۸ نام دیزباد به عنوان یکی از معدود روستاهای صددرصد باسواد ایران در یونسکو به ثبت رسید.
صنعتی
باد محلی دیزباد با توجه به شرایط مناسبی که دارا می باشد، دارای جنبه اقتصادی محسوب می شود . این باد با گسترش تفکر استفاده از انرژی‌های نو در سطح جهان و کشور بعنوان کانون تامین انرژی آینده منطقه مد نظر قرار گرفته است .مهمترین مزیت این باد مناسب بودن آن برای تولید انرژی برق است . همچنین در تابستان تا حدود زیادی به تعدیل و لطافت هوا در مناطق میانی و شمالی دشت نیشابور کمک می کند .با توجه به این شرایط نیروگاه بادی دیزباد در سال ۲۰۰۲ در این منطقه احداث شد.
مشاهیر دیزباد
امامقلی خاکی خراسانی از داعیان اسماعیلی و شاعران فارسی زبان در سده ۱۱ هجری قمری
محمد فدایی خراسانی از داعیان اسماعیلی و شاعران و نویسندگان فارسی زبان در سده۱۲ هجری قمری
دیزباد علیا
روستای دیزباد علیا از توابع بخش زبرخان شهرستان نیشابور، با مختصات جغرافیایی 59 درجه و 17 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 6 دقیقه عرض شمالی، در 70 کیلومتری جنوب شرقی نیشابور و 90 کیلومتری مشهد قرار گرفته است. این روستا حدود یک قرن قدمت دارد.
این روستای ییلاقی در دامنه کوه استقرار یافته و از سطح دریا 1970 متر ارتفاع دارد. آب و هوای آن در زمستان ها سرد و در تابستآن ها معتدل است.
مـردم روسـتای دیـز باد عـلیا به زبـان فـارسی با لهجه نیشابوری سخن می گویند. آنان مسلمان و پیرو مذهب اسماعیلیه و شیعه جعفری هستند.
براساس نتایج سرشماری سال 1375، روستای دیزباد علیا 335 نفر جمعیت داشته است که در سال 1385، به 700 نفر افزایش یافته است. این روستا از آبادی های موسمی و ییلاقی است.
جمعیت دائمی آن را در فصل زمستان، پیرمردان و پیرزنان تشکیل می دهند. در فصل برداشت محصول بویژه در تابستان، جمعیت روستا به بیش از 3 هزار نفر افزایش می یابد.
فعالیت اصلی مردم روستای دیزبادعلیا باغداری است، که به دلیل شرایط مساعد اقلیمی رونق خاصی دارد. گروهی از مردم در امور خدماتی، زراعت و صنایع دستی اشتغال دارند.
گیلاس، هلو، زردآلو، گردو و بادام مهمترین محصولات باغی روستاست. گندم و جو نیز به شیوه آبی و دیم در روستا کشت می شود.
دامداری سنتی و محصولات دامی به طور محدود و به منظور مصرف داخلی تولید می شود.
روستای کوهپایه ای دیزباد علیا بافت مسکونی نیمه متمرکزی دارد که به صورت زنجیره ای امتداد یافته است.
با توجه به موسمی بودن جمعیت ساکن در روستا، شکل خانه ها به ویژه خانه هایی که اخیراً ساخته شده اند، از سبک ساختمان‌سازی شهری متأثر شده و به ندرت طویله و انبار علوفه در آن احداث می شود. در واحدهای مسکونی، انبارهای متعددی جهت نگهداری و ذخیره میوه وجود دارد. مصالح به کار رفته در ساخت بناهای قدیمی از گل، سنگ، خشت و چوب است. در ساخت خانه های جدید از مصالح سیمان، گچ، آجر، تیرآهن و مانند آن نیز استفاده می شود.
استقرار روستا در شیب ملایم دامنه و در مسیر پیچ و تاب امتداد رودخانه و کوه، مناظر و جلوه های طبیعی منحصر به فردی پدید آورده است.
چشم انداز ارتفاعات، رودخانه و باغ ها به خصوص در فصول بهار، تابستان و پاییز بسیار تماشایی است و گ ردشگران بسیاری را به سوی خود جلب می کند.
رودخانه پر آب و دائمی دیزباد از حاشیه باغ های روستا عبور می کند. این رودخانه از ارتفاعات اطراف سر چشمه می گیرد و حواشی آن محل گذران اوقات فراغت گردشگران به خصوص در نیمه اول سال است.
باغ های انبوه و پربار میوه در حاشیه روستای دیزباد علیا گسترده شده اند که در فصول مختلف سال بسیار دیدنی و جالب توجه اند.
ارتفاعات اطراف روستا فاقد پوشش جنگلی انبوه است، ولی در فصل بهار از انواع گل ها و گیاهان دارویی مانند شاه تره، خاکشیر، گل ختمی و پرسیاوشان پوشیده می شود. این ارتفاعات سر سبز، چشم انداز زیبایی دارند و سبب تعدیل آب و هوای روستا در تابستان می شوند.
در این روستا یک خانقاه یا جماعت خانه، متعلق به پیروان مذهب اسماعیلی وجود دارد، که سال ها پیش بازسازی شده است. مسجد و حسینیه شیعیان دوازده امامی نیز اخیراً بازسازی شده است.
در فاصله چند کیلومتری روستا و در میان ارتفاعات، محلی وجود دارد که بنا به روایتی قدمگاه امام علی و بنا بر روایتی دیگر، قدمگاه یکی از پیشوایان اسماعیلیه است. مردم روستا در آخرین جمعه مرداد ماه (یا یک روز خاص در فصل تابستان) به این مکان می روند و جشن نو حصار را در آنجا برگزار می کنند. قربانی کردن گوسفند و توزیع ناهار آماده بین خویشان از ویژگی های این جشن است.مردم روستای دیزباد علیا همانند سایر مسلمانان در اعیاد مذهبی قربان، فطر، غدیر به جشن و سرور و در ایام محرم و وفات و شهادت ائمه به عزاداری می پردازند.پیروان مذهب اسماعیلیه نیز، هرسال روز میلاد پیشوای خود را جشن می گیرند.از دیگر مراسم معمول مردم این روستا، می توان به مراسم پیشواز سال نو، سیزده بدر، شب یلدا و چهارشنبه سوری اشاره کرد.
بهره گیری از موسیقی محلی خراسانی همراه با نواختن سازهای محلی بویژه در مراسم عروسی مردم روستای دیزباد علیا رواج دارد.
پوشاک اغلب مردم روستای دیزباد علیا، پوشاک رایج در مناطق شهری است. استفاده از چادر معمول نیست و زنان عموماً با مانتو و شلوار، در معابر و مزارع رفت و آمد می کنند.
انواع آش و غذاهای گوشتی مانند انواع کباب و خورشت در روستا تهیه می شود. از غذاهای محلی روستای دیزباد علیا می توان به انواع اشکنه، نان محلی و فطیر مسکه اشاره کرد.
دسترسی: روستای دیزباد علیا از طریق شهر نیشابور با جاده ای آسفالت قابل دسترسی است.
اطلاعات تکمیلی این روستا از جمله: جمعیت – جاذبه های گردشگری ( تاریخی . طبیعی . مذهبی ) - تاریخچه و نام های قدیم این روستا - صنا یع دستی و سوغات - اقتصاد و محصولات کشاورزی – بازی ها و غذاهای محلی - مراسم خاص محلی – مشاهیر و ... بزودی با کمک شما ساکنین محترم این روستا و مدیریت سایت سفر پدیا تکمیل خواهد شد .
موزه میراث تمدنی دیزباد
«دیزباد وطن ماست»- نمایشگاه میراث تمدنی دیزباد که در نوروز سال گذشته در دیزباد به همت روابط عمومی شورای اسلامی دیزباد برگزار شد، نشان دهنده عظمت دیزباد در میراث تمدنی بود که دارد از دست می رود.
این میراث در بین مردم کم کم از بین می روند و هیچ کس در آینده نمی داند چه چیزهایی در گذشته دیزباد وجود داشته است.
توجه به میراث فرهنگی در بسیاری از روستاهای ایران انجام می شود و آنها جویای نگهداری آثار باستانی و تمدنی خودشان هستند.
آیا این امکان برای دیزباد وجود دارد که شرایطی در آن بوجود بیاید که بتواند میراث فرهنگی و تمدنی خودش را حفظ و نگهداری کند.
امروز دیگر کمتر اثری از نسخ خطی باقی مانده از خاکی خراسانی، فدایی خراسانی، حسین دیزبادی و سایرین در دیزباد وجود دارد.
آیا این آثار باید در طاقچه خانه ها نابود شوند یا برای نگهداری آنها تمهیداتی اندیشیده شود. یا حداقل عکس ها و آرشیوهایی از آنها داشته باشیم که بتوانیم این نمادهای هویتی را به نسل آینده دیزباد که کاملا در شهر بزرگ شده اند و هیچ چیز از گذشته شان نمی دانند ارائه دهیم؟
دوست دارم که به این موضوع فکر کنید و در صورتی که نظراتی داشتید با ما در میان بگذارید.
شعری از فدایی شاعر دیزبادی
«دیزباد وطن ماست»- 7 نسل بعد از خاکی خراسانی نواده وی به نام محمد ابن زین العابدین فدایی خراسانی پا به عرصه گیتی گذاشت. وی شاعری زیباکلام و ادیبی خوش ذوق بود. مهمترین ویژگی فدایی که در فرهنگ شفاهی مردم دیزباد وجود دارد این است که وی هرچه در قالب وعظ و ارشاد به مردم می گفت خودش هم انجام می داد.
محمد ابن زین العابدین خراسانی که به حاجی آخوند هم مشهور است در مدرسه علمیه باقریه مشهد درس خوانده و یکی از مشاهیر دیزبا به حساب می آید. در سایت فیسنما این شعر از وی منتشر شده بود که یکی از دوستان خوبم آن را برایم ارسال کرد.
بیا ساقی دمی سویم خدا را/به نور باده بزم ما بیارا
از آن باده محبت بهر این دل/لبالب کن تو آن جام صفا را
عطا فرما به این درویش مسکین/دمی بنواز درویش گدا را
از آن ماء فرات عَذب دلکش/به من ده تا برد نفس و هوا را
به دیدارت که اکسیر مراد است/بزن بر جسم و جانم کیمیا را
به فضلت غل و غش از من برون کن/کنم روشن ز نورت دیده ها را
فدایی را به خود ارشاد می کن/به خود ارشاد کن این بینوا را
(فدایی خراسانی)
