«دیزباد وطن ماست»- خاکی خراسانی: (امامقلی دزبادی متخلّص به خاکی) یکی از شاعران، نویسندگان و مشاهیر دیزباد است. در این نوشتار قصد داریم به طور خلاصه مروری بر زندگی وی داشته باشیم.
مادرِ ملا حیدر از سکنهِ بیوهزن بوده است، پسرش ملا حیدر ساکن در دهانه بیوهزن به دیزباد مهاجرت و با دختری ازدواج مینماید و از ثمره این ازدواج، امامقلی خاکی خراسانی متولّد میشود. به روایتی اجداد خاکی اصالتاً از جاجرم بجنورد هستند و در اشعارش اشاره دارد که از نسلِ امیررستم نامی میباشد.
امام قلی دزبادی متخلّص به خاکی از شعرای قرن یازدهم و اهل دیزباد نیشابور بوده است، و دیوان وی توسط ایوانف گردآوری و در بندر بمبئی در تاریخ (1352 هـ ق) به طبع رسیده است.
مرا دائم نظر سوی تو باشد
دو چشمم بر دو ابروی تو باشد
چو دارد هر کس در سر هوایی
هوایی من سر کوی تو باشد
همی خواهد که خاکی آخر عمر
بجان قربان هندوی تو باشد
*****
شعری به لهجه محلی دارد:
از رودخـــانه آو مُخُرم
پندری پُلُو مخرم
اُو مخرم = آب میخورم
اشعاری در حکمت:
تو تصور کنی من از کدام بازم
بر سردست شاه در پرواز
همهکس نیست محرم این سِر
رازِ محمود غزنوی است و ایاز
خاکی در زمان شاهعباس اول صفوی (سنة 995 تا 1037 هجری حکومت میکرد) و شاه صفی (از سنة 1037 تا سنة 1052) و شاهعباس ثانی (از سنة 1052 تا 1077 هجری) در قید حیات بود و گویا در اوایل زمان شاهعباس ثانی به عالم بقا رحلت نموده است، چونکه در بعضی از اشعارش سنة 1056 هجری را ذکر میکند.
بنا به روایات در خطاب به شاهعباس (بهاحتمال بسیار شاهعباس دوم) سروده است. این شعر از جهت روشن شدن زندگی مردم دیزباد در قرن 11 هـ ق 17 م حائز اهمیت است.
تخممرغها را داغ کردند
ور بغلم چاق کردند
ایوای بحال ما
اینک برِ شال ما
جفت جفت یکی طاق کردند
ور بغلم چاق کردند
ایوای بحال ما
اینک برِ شال ما
با سلام و عرض ادب. خاکی خراسانی در بیتی به شاه رستم اشاره کرده
چو پیرم شاه رستم بود در دین
مرا رهبر به سوی انما شد
پس شاه رستم پیر خاکی خراسانی بوده که او را به سوی امام وقت هدایت کرده است. نکته دیگر این است که شاه عباس اول به شکنجه گری و ملحدکشی شهرت داشته و نقطویان را اعدام میکرده نه شاه عباس دوم که امامان اسماعیلیه- شاه نورالدهر و شاه خلیل الله دوم- با وی مناسبات دوستانه داشته اند و همراه وی تا قندهار بوده اند. خاکی خراسانی شاه عباس دوم را دعا کرده
کن دعای شه زمان عباس