وب سایت ایران صدا در نسخه آزمایشی سایت خود که جدیدا بارگذاری شده است می گوید:
نیشابور گاهواره دانشمندان ایران
ایران صدا: نیشابور بزرگترین مرکز دانش اسلامی و گهواره سخنوران و دانشمندان ایران بوده و پس از بلخ ، مرو و هرات ، چهارمین شهر خراسان باستانی به شمار رفته است . مهم ترین صنایع دستی مردم نیشابور قالی بافی ، فیروزه تراشی ، سفال سازی و سبد بافی است . بیشتر مردم نیشابور از نژاد پیشین ایرانی و از تیره های پارسی هستند که در گذشته های بسیار دور در این سرزمین مستقر شده اند ... / گروه دانش و فناوری
نیشابوری ها به زبان فارسی و لهجه محلی نیشابوری سخن می گویند. دانشمندان علم و ادبی ، چون خیام و عطار نیشابوری ، بر این خاک بالیده اند . مردم نیشابور مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند . شماری از پیروان اسماعیلیه در روستاهای نیشابور ، به ویژه دیزباد سکونت دارند . نیشابوری ها مردمی متدین ، زحمت کش و پاک اندیش اند.
سعی دارند از اخلاق ناپسند ، کینه و دشمنی به دور باشند و به آب و خاک و مردم سرزمین خود علاقهمندند . نیشابور زادگاه گروهی از دانشوران و مردان نام دار تاریخ ایران از دوره های بسیار کهن است . در مکان کنونی نیشابور شهری به نام « ریوند » نام وجود داشته است که در نبردی سهمگین میان ایرانیان و تورانیان در زمان هخامنشیان و اشکانیان با خاک یکسان می شود و شهرستان نیشابور توسط شاپور پسراردشیر بنا می شود . پس از اسلام ، شهر نیشابور ، به عنوان تای ایرانی بغداد در برابر آن آراسته می شود . ایرانیان چند هزار سال پیش از پیدایی یونان در شهرسازی خود به ردیف دیوارهای راست و کوچه و توالی خانه ها در امتداد معین دست یافتند که باز خیلی زودتر از غربیان ، آنان را به ساختن شهرهای شطرنجی راهنمایی کرده است . همه ایرانیان با تازیان جغرافی نویس نیز این را یادآور شده اند که صورت شطرنجی نیشابور پدیده ای ایرانی است ، اما برخی از پیروان یونان این را نیز پدیده ای یونانی می دانند که اسکندر با خویش به ایران آورد که استناد علمی ندارد .
صنایع دستی شهرستان نیشابور ، مشتمل بر فرش بافی ، پارچه بافی ، فیروزه تراشی ،سفال سازی و سبد بافی است. از روزگاران کهن فرش بافی در استان خراسان به ویژه نیشابور رایج بوده است. بافت فرش به 2 گونه است بافت فارسی و بافت ترکی . نقشه هایی که در این شهرستان رایج است لچک ترنج ساده ، افشان شاه عباسی ، لچک ترنج پر ، بته جقه ای ، گل فرسنگ ، اردبیلی ، یا شیخ صفی ، اسلیمی ، درختی و نکارگاه ، پشتی بافی نیز بین قالی بافان رایج است .
فیروزه تراش یا شناخت گونه های فیروزه از هنرهای مهم و با ارزش در شهرستان نیشابور است. تراش فیروزه به گونههای پیکانی ، مسطح از جمله تراشهاییاستکه علاقهمندان زیادی دارد . بازار مصرف این هنر علاوه بر درون استان و شهرستان نیشابور از جایگاه ویژهای برخوردار است . در برخی نقاط این شهرستان کارگاههای پارچه بافی سنتی که به تهیه کرباس ، چادر شب ، و ملحفه مشغول هستند. کرباس های سفید و ظریف بافته می شود که علاوه بر پیراهن و زیر شلواری در تهیه سفره ، شمد ، حوله ، قطیفه نیز از آن استفاده می کنند.
مکان های دیدنی و تاریخی
آرامگاه خیام در شمال امام زاده محمد محروق ، بارگاه امام زاده محمد محروق ، مسجد جامع نیشابور، آرامگاه فرید الدین عطار نیشابوری ، آرامگاه کمال الملک نقاش یا محمد غفاری ، بقعه قدمگاه در راه نیشابور – مشهد و کاروان سرای صفوی برخی از مکان های تاریخی و دیدنی این شهرستان را تشکیل می دهند.
صنایع و معادن
کارخانه های قند ، پنبه پاک کنی و کولر سازی نیشابور دارای اهمیت است. نیشابور دارای معادن نمک ، فیروزه ، تالک ، کائولن و سنگ آهک است و فیروزه تراشی یکی از مهم ترین صنایع این شهرستان به شمار می آید.
کشاورزی و دامداری
اقتصاد این شهرستان بر پایه کشاورزی ، دام پروری و صنایع استوار است. مهم ترین فرآورده های آن گندم ، جو ، ذرت ، پنبه ، باقلا ، عدس ، لپه ، ماش ، نخود ، صیفی جات ، میوه های گوناگون و فرآورده های دامی است . پرورش دام در این ناحیه به گونه سنتی و صنعتی رواج دارد عمده ترین دام هایی که در نیشابور پرورش داده می شود، شامل گوسفند ، بز ، گاو ، گاومیش ، شتر ، اسب و استر است . پرورش مرغ به روش سنتی و صنعتی در نیشابور معمول بوده و از جایگاه خوبی برخوردار است.
مشخصات جغرافیایی
شهرستان نیشابور ، در شمال خراسان رضوی قرار دارد. این شهرستان از شمال به شهرستان های چناران و قوچان ، از باختر به شهرستان سبزوار ، از خاور به شهرستان های مشهد و چناران و از جنوب به شهرستان های تربت حیدریه و کاشمر محدود است . آب و هوا در دامنه ها معتدل و در نواحی پست ، اندک اندک بر گرما و خشکی هوا افزوده می شود . شهرستان نیشابور پوشش گیاهی گوناگونی را داراست . در بخش کوه پایه ای ، گیاهانی مانند ریواس ، کمای و دانه شور و در بخش دشتی تاغ ، گز و جنگل های دست ساز برای تثبیت شن های روان وجود دارد .
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
نام این شهر در اوستا « رئونت » آمده و به معنی دارنده شکوه و جلال است. این واژه در گذر زمان و دگرگونی زبان اوستایی به پهلوی به « رای اومند » تبدیل شد. در نبشته های پهلوی ، این واژه به عنوان صفتی برای خداوند آمده است و در سر آغاز بیش تر نامه های پهلوی به چشم می خورد. از این رو می توان دریافت که آن شهر باستانی تا چه پایه نزد ایرانیان ارجمند بوده است، که با چنین صفتی از آن یاد می کنند. هم اکنون نیز بخش باختری نیشابور تا مرز سبزوار « ریوند » نام دارد و در دوران اسلامی نیز بزرگانی از آن برخاسته اند ، که در آثار اسلامی، از آن یاد شده است. این نام، در شاهنامه به گونه « ریونیز » به عنوان محلی که در یکی از نبردهای میان ایرانیان و تورانیان ویران گشته ، آمده است. بر اساس متن کهن «نامه شهرستان های ایران» این شهر در زمان شاپور اردشیر ساسانی دوباره ساخته شده است. در این نامه از نیشابور به نام « نیوشاپوهر » یاد شده است. از سویی در همین دوره پارتیان ساکن خراسان ، که از چیره گی اردشیر خشنود نبودند، با ماندن نام پسر اردشیر بر شهرستان هم رای نبوده و بدین روی صفت « ابرشهر » را بر آن نهادند و در پاره ای از نبشته های پهلوی ، این نام به گونه «اپر شتر» آمده است. این نام به گونه ای همان نام پیشین را ، که به معنی « دارنده شکوه بود » به یاد می آورد . در نوشته های پس از اسلام نیز پیش از آن که نام « نیشابور » آید ، « ابر شهر » آمده و برخی از نویسنده گان این زمان نیز در معنی آن بلندی زمین را دلیل دانسته اند .
نیشابور در روزگار پادشاهی یزدگرد دوم از لحاظ اهمیت در شمار شهرهایی چون مرو و سمرقند در دروه های بعدی بوده است. پیدا شدن سکه های ساسانی در ویرانه های گوناگون نیشابور ، خود نشان دهنده اهمیت این شهر در آن دوران است. نیشابور در سال 31 هـ . ق ، در روزگار عثمان گشوده شد . شش سال بعد ، در زمان خلافت حضرت علی(ع) گروهی از ایرانیان زرتشتی نیشابور شورش کردند، ولی این مخالفت زود گذر و ناپایدار بود ...
عکس مربوط به باغ آرامگاه خیام در نیشابور است . بشنوید...