دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.
دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.فصل چیدن گردوی دیزباد آغاز شد
«دیزباد وطن ماست«- با ورود به فصل پائیز گردوی دیزباد آماده برداشت شده و این روزها دیزباد پذیرای حجم گسترده ای از دیزبادیهاست که با چوب دستی گردوها را از درخت می چینند و برای بازار مصرف آماده می کنند.
به گزارش دیزباد وطن ماست، سنت چیدن گردو که به گردو تکانی (گلاندن گردو) معروف است در دیزباد کاری گروهی است زیرا اغلب درختان گردو دارای چند مالک می باشد، علت چند مالکی بودن این درختان این است که در قدیم الایام والدین و فامیل ها سهمی از گردوی خود را به نام (پی انداز) و به عنوان تبرک و ضامن سلامتی و بدرقه راه زندگی در اولین دعوتی از عروس و دامادها به آنها هدیه می کرده اند. این هدایا پس از پدر و مادر به فرزندان می رسیده است و همینطور نسل بعد از نسل به وارثان سپرده می شده است. بنابراین بسیاری از درختان گردو یا جوز در دیزباد صاحبان متعدد دارند.
از دیگر فوائد آن، کاهش دهنده کلسترول، ضد استرس، مرطوب کننده پوست، تقویت کننده مو، تنظیم خواب مفید برای دیابت و موثر در رشد فیزیکی کودکان را سبب می شود. بهترین میزان مصرف آن 5 عدد در روز می باشد.
سفید دال یا سپیدار دیزباد؛ آیا دوباره قد خواهی برافراشت؟
«دیزباد وطن ماست»- شاید در صد سال گذشته دیزبادی ها کمتر برای خرید مایحتاج ساختمانی خودشان نیاز به خارج از روستا پیدا می کردند، چراکه همه چیز در دیزباد مهیا بود.
چوب و سنگ و گل برای ساخت بنایی مستحکم و گرم تنها ابزارهایی بودند که دیزبادی ها در اختیار داشتند. دیزباد ماهیت خودکفایی خودش را از دست داد. امروز دیگر نیازی به چوب نیست. چوب جایگزین خوب و مطمئنی به نام تیرآهن دارد. اما چوب همچنان یکی از صنایعی است که در دیزباد مورد توجه قرار می گیرد.
من احساس می کنم که مردم دیزباد امروز نیازی به این صنعت ندارند، چراکه این صنعت چیزی جز فنای طبیعت را به ارمغان نمی آورد. و چرا اکنون که می توانیم با گیلاس و میوه های دیگر در دیزباد در آمدهای خوبی داشته باشیم، درختان سر به فلک کشیده و زیبای سپیدار را در دیزباد قطع کنیم؟
دیزباد قطعا می تواند با تکیه بر محصولات باغی اش بسیار زیباتر و دوست داشتنی تر از زمانی باشد که درختانش قطع می شوند. البته من منظورم صاحب این عکس نیست. اما حقیقتا بیاییم و با طبیعت دیزباد مهربان تر باشیم تا در آینده دیزبادی زیباتر از همیشه را به نسل بعد هدیه کنیم.
هشدار شورای اسلامی دیزباد درباره سوزاندن درختان بید
«دیزباد وطن ماست»- برخی از دیزبادی ها در سال های اخیر برای درست کردن غذای نوحصار درختان بید را می سوزانند.
به گزارش دیزباد وطن ماست، سوزاندن درختان بید در بیدستان نوحصار یکی از بزرگترین جفاهایی است که در حق محیط زیست دیزباد انجام شده است.
سنت نوحصار دیزباد با وجود درختان بید معنا پیدا می کند و در سال های اخیر این درخت توسط برخی دیزبادی ها سوزانده شده و متاسفانه هیچ کسی نیز برای کاشتن و جایگزین کردن آنها با درختان بید جدید، همت نکرده است.
برخی از دیزبادی ها نیز درختان گردو را جایگزین بید کرده اند، اما باید دانست که بید هوای اطراف خود را تلطیف می کند اما گردو دی اکسید کربن پس می دهد و تاثیر مطلوبی بر هوای اطرافش ندارد.
- اطلاعیه شورای اسلامی دیزباد برای روز نوحصار
شورای اسلامی دیزباد در پیامی از دیزبادی ها درخواست کرده است که درخت بید را که یک سرمایه ملی است، آتش نزنند. در این اطلاعیه آمده است:
قدمت درختان بید بازه راه و بازه چپ به قرن ها قبل بر می گردد و نیاکان ما به درستی قدر و ارزش آنها را می دانستند و از منافع این گونه درخت اطلاع داشتند، پاره ای از خواص آن را می توان به شرح زیر برشمرد:
بید چوب بسیار با ارزشی دارد که در ساخت درب و پنجره و سقف منازل کاربرد دارد و استفاده از آن موجب حفظ معماری سنتی در روستای گردشگری دیزباد خواهد شد.
سایه بید بسیار فرحبخش است زیرا میزان اکسیژن دهی و تبخیر و تعرق و دمای زیر سایه انداز آن بسیار مطلوب است. طراوت و سرسبزی بازه راه و بازه چپ مرهون وجود درختان بید است و نوحصار این مراسم زیبای کهن در سایه همین درختان بید دلپذیر است.
- برتری درخت بید نسبت به درخت گردو برای طبیعت دیزباد
درخت گردو ریشه راست و عمودی دارد در حالی که درخت بید ریشه ای افشان دارد، این فرم ریشه بهترین نگهدارنده سنگ و خاک در بستر رودخانه است، در حقیقت ریشه افشان درختان بید یک نوع گابیون طبیعی هستند که مانع حرکت سیل در بستر رودخانه می شوند و حفاظت طبیعی باغ های کنار رودخانه را بر عهده دارند.
ریشه افشان بید، موجب نگهداری آب در بستر رودخانه می شود و نمی گذارد آب از دسترس خارج شود، پر آب بودن و پایداری آب جوی های بازه راه و بازه چپ مرهون ریشه افشان درختان بید است که حکم اسفنج طبیعی را دارند.
- جایگزین شدن درخت گردو و آسیب های آن
طی چند سال اخیر برخی از دیزبادی ها درختان گردو را جایگزین درختان بید می نمایند و متاسفانه با سوزانیدن درختان بید بدترین روش جایگزینی را انتخاب کرده اند این عمل غیر اصولی نه تنها به لحاظ زیست محیطی محکوم است بلکه لطمات این کار غلط را باید در سیل های آینده و همچنین نفوذ آب سطحی به عمق زمین و در نتیجه کاهش آب جوی های بازه چپ و راه ارزیابی کرد.
- درخواست شورای اسلامی از مردم دیزباد
امیدواریم، هم ده دیاران عزیز به نکات فوق بیندیشند و از سوزانیدن درختان بید پرهیز نمایند، سر برداری درختان بید بهترین روش کنترل شاخ و برگ (کانوپی) آنهاست که ضمن اجازه به رشد شاخ و برگ درختان گردو، این درختان زیبای کهنسال نیز محافظت می شوند.
شورای اسلامی دیزباد اعلام کرده است: «برای آشپزی از شاخه های خشک استفاده کنید.» در عین حال در پیام شورای اسلامی دیزباد تصریح شده است: «هیچ کس حق ندارد یک درخت کامل را برای جایگزینی با درخت گردو آتش بزند.»
گردو؛ درخت اصیل دیزبادی
اگرچه گیلاس دیزباد امروز پر طرفدار ترین و درآمد زاترین محصول دیزباد علیا است، اما اصالت درخت گردو در دیزباد بالا همچنان باقی است. «دیزباد وطن ماست» در این یادداشت به گردو به عنوان درختی که می تواند برای دیزبادی ها درآمدهای فراوانی را به همراه بیاورد، مورد بحث قرار می گیرد.
اهمیت میوه گردو
مغز گردو ارزش غذایی زیادی دارد و طرفداران آن هم زیاد هستند. به طور معمول ، باغ های دیزباد تولید خـــوبی دارند. در بعضی از گونه های گردو هر در خت بین5 هزار تا 20000 هزار گردو در یک سال میدهد.
اگر هر درخت گردو در سال حدود 5هزار عدد گردو تولید کند و قیمت هر گردو را یکصدوپنجاه ریال در نظر بگیریم سود هر درخت حدود 750000هزار ریال در سال می شود. که متاسفانه نسبت به کاشت درخت گردو به صورت اصولی توجه نمی شود. و برای برداشت آن هزینه بالا پرداخت می شود.
عملیات کاشت درخت گردو
معمولا گردو را در اواخر پائیز بصورت متمرکز میکارند و تا دو سه سال از آن نگهداری می کنند و در فصل بهار با جابجا کردند و در محل مناسب از قبل پیش بینی شده قرار میدهند و آن به این شکل است.
- آماده سازی زمین شامل جمع آوری سنگ و کلوخ، ریشه و کـــنده های پوسیده درختان و علف های هرز از سطح زمین می باشد. گودالهایی به طول و عرض و عمق 80 سانتی متر حفر می کنیم. اگر لایه سختی در چاله باشد باید شکسته شود. هنگام کندن گودال خاکی که تا عمق سی سانتی متری قرار دارد، به عنوان خاک سطحی و غنی است، این خاک را از خاکهایی که بعد از آن کنده می شود جدا نگهداری می کنیم.
- ابتدا تعدادی از ریشه های زخمی شده را هرس می کنیم تا به شکلی مناسب در آید. بهتر است پس از هرس ریشه ها را با محلول پرالیناژ آغشته کرده و ریشه ها را به هر طرف پخش می کنیم. هنگام قرار دادن نهال در گودال باید دقت کرد ریشه ها از خاک بیرون نمانده، همچنین زیاد هم در خاک فرو نروند، به نحوی که نهال تا قسمت یقه زیر خاک قرار گیرد.
- برای پر کردن گودال ابتدا نیمی از آن را تا عمق 40 سانتی متری، مخلوطی از خاک سطحی و کود حیوانی می ریزیم. این مخلوط باید از 2 قسمت خاک سطحی و یک قسمت کود حیوانی تشکیل شده باشد، سپس با پا فشار داده و بلا فاصله آبیاری می کنیم.
پایدار شدن درآمد دیزبادی ها با صنایع تکمیلی
«دیزباد وطن ماست»- یکی از راه هایی که امروزه در دنیا با آن جمعیت را به روستاها جذب می کنند افزایش بهره وری تولید و افزایش درآمد روستاهاست.
کاری که ما در دیزباد سخت به آن نیازمنیدیم. همچنین امروز در زمستان دیزباد عموما مردم پای کرسی ها می نشینند و این برای زندگی در هزاره سوم که جامعه به شکل چشمگیری در آن رقابتی می شود مناسب نمی باشد.
چاره این مشکل در راه اندازی صنایع تبدیلی با ایجاد فرصت‌های تکمیلی در کنار فعالیت‌های درون باغ های دیزباد و اشتغال نوین در دیزباد است.
با این کار ما درآمد فصلی دیزبادی هایی مقیم دیزباد را به درآمد پایدار تبدیل می کنیم و این صنایع تبدیلی و تکمیلی باعث می شوند که ریسک بی کاری کاهش یافته و توازن در چرخه درآمد خانوارهای ایجاد شود.
این بدین معنی است که اگر در دیزباد افراد بر روی درختان گردوی خود به عنوان منبع درآمد حساب کنند، ممکن است عوامل طبیعی مثل تگرگ در هنگام شکوفه های گردو و... تمام دسترنج یکساله آنها را نابود کند اما با شکل دادن صنایع تکمیلی مثل تولیدات صنعتی از محصولات تولیدی دیزباد وحتی روستاهای اطراف، می توان این ریسک را کاهش داد.
این صنایع تبدیلی در ارتقاء فعالیت های بخش باغداری موثرند چراکه اگر امروز در جاده تخته دیزباد کارگاه یا کارخانه ای برای تولید کمپوت و کنسرو ایجاد شود، می تواند ضمن جذب نیروی کار جوان در دیزباد به ایجاد اقتصاد پایدار در دیزباد کمک کند.
تجربه نشان می دهد که فرصت های شغلی مناسب و درآمدهای خوب می تواند افراد را از شهرهای بزرگ به نقاط دیگر جذب کند، همانطور که خیل کثیری از دیزبادی های ساکن مشهد برای کار به شهرک صنعتی بینالود در نزدیکی دیزباد می آیند.
شکل گیری این صنایع تبدیلی سبب می شود که ارزش افزوده کالایی که خود دیزباد تولید کننده آن است، به خود دیزباد برسد و در نتیجه ورود این مبالغ به دیزباد شاهد توسعه دیزباد باشیم.