این بخش با وسعتی حدود 1102 کیلومتر مربع و با مرکزیت شهر قدمگاه حدود 9 درصد از مساحت شهرستان نیشابور را به خود اختصاص داده است. قرار گرفتن این بخش در دشت حاصلخیز پایکوهی بینالود و نزدیکی به دومین شهر پرجمعیت کشور یعنی مشهد مقدس و عبور راه مواصلاتی و راه آهن سراسری تهران - مشهد از داخل این منطقه ، موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی ممتازی را برای این بخش بوجود آورده است که از این نظر می توان دورنمای توسعه آن را روشن دید. ( بیشتر بدانیم...)
بخش زبرخان بر اساس طبقه بندی دمارتین ، اقلیم شناس معروف ، در منطقه آب و هوایی نیمه خشک قرار گرفته است که آب و هوای آن در نواحی کوهستانی معتدل و در نواحی پست به تدریج بر میزان دما افزوده و از میزان بارندگی کاسته می شود. متوسط درجه حرارت سالیانه در این منطقه 9/12 و میزان بارندگی طی دوره های آماری (1345-75) حدود 235 میلی متر براورده شده است.
باد غالب در این منطقه ، باد دیزباد می باشد که از بادهای محلی استان خراسان به شمار می رود. این باد به جهت شرقی و غربی این بخش را در فصل تابستان و پاییز تحت تاثیر قرار می دهد و سرعت متوسط آن به 30 تا 40 کیلومتر در ساعت می رسد و می توان با انجام سرمایه گذاری در زمینه ایجاد نیروگاههای بادی در مکانهای مناسب از این انرژی دائمی در جهت توسعه اقتصادی ، اجتماعی منطقه استفاده بهینه به عمل آورد. ( بیشتر بدانیم...)
منطقه زبرخان به دلیل قرار گرفتن در منطقه پایکوهی بینالود از نظر منابع آبهای سطحی و زیرزمینی تقریبا غنی است و از مهمترین رودخانه جاری در این منطقه می توان به رودخانه خرو ، درود ، گرینه دیزباد ،و کالشور اشاره نمود که در این زمینه امکان توسعه بهره برداری از این رودخانه ها با انجام طرحهای آبخیزداری و احداث سد وجود دارد و از این طریق می توان با ذخیره آبهای سطحی موجب تغذیه سفره های زیرزمینی گردید و در توسعه و گسترش کشاورزی و صنعت در این منطقه کمک شایانی نمود. ( بیشتر بدانیم...)
بخش زبرخان بدلیل قرار گیری در منطقه پایکوهی رشته کوههای بینالود و برخورداری از اقلیم معتدل کوهستانی ، شرایط مناسبی را برای فعالیت های کشاورزی اقتصادی منطقه بوده است و اساس معیشیت و نظام تولیدی در این بخش بیشتر بر فعالیت های زراعی و دامی استوار است. حدود 38 هزار هکتار (37%) از اراضی این منطقه جهت فعالیت های کشاورزی از حاصلخیز خوبی برخوردار می باشند. از مهمترین محصولات کشاورزی منطقه می توان به گندم ، جو ، چغندر قند ، پنبه و محصولات باغی از قبیل انگور ، آلو ، گردو ، گیلاس ،و سیب درختی اشاره کرد.
دامپروری نیز به دلایل شرایط مساعد اقلیمی ، بارندگی مناسب و تنوع پوشش گیاهی از اهمیت خاصی برخوردار می باشد که از قطب های مهم دامپروری در سطح شهرستان نیشابور و استان خراسان به شمار می رود. ( بیشتر بدانیم...)
صنعت تولید قالی دستی رایج ترین فعالیت دستی در منطقه به شمار می رود به طوریکه به عنوان مثال بزرگترین فرش دستباف جهان به مساحت 4342 متر جهت مسجدی در مسقط ، پایتخت کشور عمان و به وزن حدود 22 تن و اشتغال زایی حدود 650 نفر بافنده زن روستایی در مدت 2 سال شاهدی گویا بر پتانسیل و قابلیت بالای منطقه از نظر رواج و توسعه صنایع دستی می باشد که از اثرات اقتصادی آن می توان به حدود 5 میلیون دلار درآمد ارزی برای کشور اشاره نمود.
بطور کلی بخش زبرخان به دلیل برخورداری از موقعیت ممتاز جغرافیایی و طبیعی از قبیل :
نزدیکی به بازار مصرف دومین شر پرجمعیت کشور(مشهد)
سهولت دسترسی به راههای ارتباطی به دلیل عبور راه ترانزیتی تهران – نیشابور – مشهد از داخل منطقه
شرایط آب و هوایی مناسب به دلیل واقع شدن در دامنه رشت کوههای بینالود.
وجود منابع غنی آبهای سطحی و زیرزمینی جهت استفاده صنایع
تنوع محصولات زراعی ، باغی و دامی
بالا بودن سطح آموزش و سواد در منطقه جهت کمک به رشد صنعتی
برخورداری از زمین مناسب جهت استقرار صنایع
برخورداری از نیروی کار ارزان و موارد متعدد دیگر
در دو دهه اخیر مورد اقبال و توجه سیاست گذاران و برنامه ریزان توسعه صنعتی استان خراسان قرار گرفت و با احداث و توسعه شهرک صنعتی شهرستان نیشابور در این منطقه و تعداد زیادی از صنایع پراکنده ، بخش زبرخان چهره صنعتی به خود گرفته است. بر طبق آمار اداره کل صنایع استان خراسان در سال 1378 حدود 54 واحد فعال صنعتی در زمینه صنایع غذایی و نساجی کاغذ ، چوب و چرم و لوازم خانگی و ... در این منطقه وجود دارد که حدود 2/2 درصد از کل صنایع و 3/2 درصد اشتغال استان را به خود اختصاص داده ، در حالیکه کمتر از 1% جمعیت استان را در خود جای داده و نسبت اشتغال به جمعیت در این منطقه نسبت به استان خراسان و شهرستان نیشابور به بیش از دو برابر می رسد که این امر نشانگر توسعه در بخش زبرخان می باشد.
جمعیت و مساکن
بخش زبرخان دارای سه شهر به نامهای قدمگاه ، درود و خروین می باشد و همچنین دارای سه دهستان به نام دهستان اردوغش ، اسحاق آباد و زبرخان که در مجموع شامل 109 آبادی دارای سکنه می باشد. جمعیت این بخش مطابق سرشماری سال 1381 هجری شمسی 59945 نفر می باشد که 20518 نفر در مناطق شهری و 39427 نفر در مناطق شهری ساکن می باشد و از این تعداد 30108 نفر را مردان و 29137 نفر را زنان تشکیل می دهند.
تراکم جمعیت در این بخش 8/55 نفر در کیلومتر مربع می باشد که در مقایسه با بخشهای دیگر شهرستان نیشابور ، متراکم ترین بخش به شمار می رود که این امر بیانگر شرایط مساعد محیط طبیعی و آب و هوایی و برخورداری از منابع آب سطحی و زیرزمینی کافی و همچنین سهولت ارتباطات جاده ای و توسعه صنایع کارخانه ای می باشد.
از نقطه نظر سکونتگاهی و موقعیت مکانی حدود 23% روستاهای این بخش در مناطق کوهستانی 33% در اطراف جاده مواصلاتی مشهد – نیشابور و 46% در داخل دشت متمرکز شده اند.
بر اساس سرشماری سال 1375 از کل جمعیت بخش حدود 75% باسواد بوده اند که این نسبت برای مردان 79/1 درصد و برای زنان 69/3 درصد بوده است و از نظر درصد جمعیت باسواد در شهرستان نیشابور از وضعیت مطلوبی برخوردار می باشد که عواملی از قبیل برخورداری اکثر روستاهای این منطقه از مراکز آموزشی مناسب ، سهولت دسترسی ارتباطی و جاده ای در این زمینه تاثیر داشته است و بالا بودن درصد با سوادان زن در این بخش نشانگر غنای فرهنگی و اهمیت سواد برای زنان در این بخش بوده است.
منطقه زبرخان از نادر مناطقی است که 3 شهر را در خود جای داده است که هرکدام از این شهرها دارای ویژگی ها ، پتانسیل ها و جاذبه های خاص خود می باشد. ( بیشتر بدانیم...)
